Bez kija i marchewki

Świadomy rodzic z natury nie istnieje. Jak więc pomóc dzieciom przejść przez trudny czas egzaminów

Maj to czas egzaminów; do trwających matur w przyszłym tygodniu dołączą testy ósmoklasisty. To też ostatni dzwonek na podejmowanie decyzji o wyborze szkoły średniej, kierunku studiów. W tym momencie do głosu dochodzi dylemat rodzica i opiekuna: jaki rodzaj motywacji wobec młodego człowieka zastosować? Dopingować do walki o dobre liceum, czy przyjąć, że nieważne, gdzie, byle w zgodzie ze sobą?

Najgorszą opcją jest pobudka za pięć dwunasta, na kilka dni przed egzaminem - przekonują eksperci. Wywieranie presji na dziecko w tym momencie na wiele się nie zda. Teraz ważne jest, by młody człowiek był w takiej kondycji psychicznej, która zwiększy jego szanse na dobry wynik. Jeśli w ostatnich godzinach usłyszy wywód o zaprzepaszczonych miesiącach czy braku ambicji, to te słowa odłożą się w jego podświadomości. Zbawienne zaś może być dobre słowo, nawet na wyrost, bo uruchomi kreatywność i odwagę, które mogą nieco zrekompensować braki w wiedzy.

Wojciech Pokój, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny dzieci i młodzieży z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego, mówi o tym, że rodzice młodzieży, z którą pracuje, często starają się udowodnić wyższość kar nad nagrodą. Ale doświadczeniem dorosłego jest złudzenie, że krytyka działa lepiej niż pochwała, gdyż po krytyce zazwyczaj wyniki są lepsze, a po pochwale często wracają do przeciętnych osiągnięć danej osoby. - Mamy tu więc do czynienia ze zjawiskiem regresji do średniej. Jednak rezultat ma dużo więcej wspólnego z okolicznościami, które przy obniżonej ocenie z dużym prawdopodobieństwem już się nie powtórzą. Tymczasem w przypadku pochwały za ponadprzeciętne osiągnięcie prawdopodobne jest, że kolejny wynik będzie gorszy. I to umacnia rodzica w przekonaniu, że pochwały nie spełniają zadania. Ale nagradzanie daje też efekt długoterminowy: wzmacnia samoocenę, wiarę w zdolności poznawcze i poczucie sprawczości młodego człowieka.