5. Najnowsze orzecznictwo

  5.1. Wyłączenie mężczyzn z prawa do wcześniejszej emerytury jest niezgodne z konstytucją

Pozbawienie mężczyzn prawa do wcześniejszej emerytury w zakresie takim jak kobiety jest niczym nieuzasadnionym pominięciem ustawodawczym o cechach dyskryminujących - wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2007 r. (sygn. akt P 10/07).

Marian R. po osiągnięciu wieku 60 lat złożył wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury. Wykazał 40-letni okres zatrudnienia (składkowy i nieskładkowy). W uzasadnieniu argumentował, że po śmierci żony przejął opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem i nie może kontynuować zatrudnienia. Organy rentowe odmówiły przyznania mu wcześniejszej emerytury. Marian R. zaskarżył tę decyzję do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd powziął poważną wątpliwość co do konstytucyjności art. 29 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim różnicuje on prawo mężczyzn i kobiet do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Odmienne ukształtowanie zarówno przesłanki wieku, jak i stażu emerytalnego w stosunku do kobiet i mężczyzn zdaniem sądu prowadzi do dyskryminacji mężczyzn, legitymujących się długoletnim stażem ubezpieczeniowym, nierówności w prawie do zabezpieczenia społecznego w postaci wcześniejszej emerytury.

Ustawodawca zdecydował o przyznaniu kobietom i mężczyznom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego, nieograniczonego w czasie prawa do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Artykuł 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS określa niektóre przesłanki, jakie muszą oni w tym celu spełnić. Warunki zostały ustalone odrębnie dla kobiet i mężczyzn. Zgodnie z nim kobiety, które nie osiągnęły pełnego wieku emerytalnego (60 lat), mogą przejść na emeryturę pięć lat przed jego ukończeniem. Muszą tylko mieć co najmniej 30-letni staż ubezpieczeniowy. Do stażu ubezpieczeniowego wlicza się lata składkowe (przeważnie czas pracy i opłacania składek, ale też na przykład urlop macierzyński), jak i nieskładkowe (studia, urlopy wychowawcze, okres zasiłku i świadczenia przedemerytalnego).

Natomiast mężczyzna może skorzystać z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni staż i orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Mężczyźni nie mogą więc przechodzić na wcześniejszą emeryturę na pięć lat przed uzyskaniem wieku emerytalnego, spełniając tylko wymóg długiego stażu ubezpieczeniowego.