1. Uwzględnianie zagadnień etycznych w podejmowaniu decyzji w rachunkowości

Pracując w działach rachunkowości i finansów współczesnych przedsiębiorstw, łatwo utonąć w gąszczu przepisów prawnych i wielości interpretacji podatkowych. Jednak podejmowanie decyzji w rachunkowości często wykracza poza aspekty prawne. Porównywanie alternatywnych rozwiązań danego problemu powinno obejmować nie tylko regulacje prawne, ale i zagadnienia wynikające z norm społecznych i kodeksów moralnych obowiązujących w społeczności, w której przedsiębiorstwo prowadzi działalność.

Dylematy etyczne w rachunkowości

Podmiotami rachunkowości są przedsiębiorstwa prowadzące księgi rachunkowe, co oznacza, że rachunkowość prowadzi się z punktu widzenia danej jednostki. Jednak takie określenie podmiotu rachunkowości nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że prowadzenie rachunkowości ogranicza się do danej jednostki. Podstawowym zadaniem rachunkowości jest dostarczanie informacji szerokiemu gronu odbiorców, a przede wszystkim użytkownikom zewnętrznym, do których zalicza się w szczególności obecnych i potencjalnych inwestorów, kredytodawców oraz agendy rządowe. Sporządzając sprawozdania finansowe, które stanowią podstawowe źródło informacji o przedsiębiorstwie, często preferuje się właścicieli podmiotu, w stosunku do pozostałych grup interesariuszy. Należy pamiętać, że zadaniem rachunkowości jest dostarczanie wiarygodnej i terminowej informacji także pozostałym grupom odbiorców, na których to danych podmioty te polegają, podejmując decyzje w warunkach posiadania ograniczonych zasobów. Wymienione grupy użytkowników informacji dostarczanych przez sprawozdania finansowe to interesariusze, którzy nie mają dostępu do danych źródłowych ani szczegółowych informacji o działaniach podejmowanych przez podmiot. Dla nich podstawowym źródłem informacji są dane zawarte w sprawozdaniach finansowych. Rzetelne informacje zawarte w tych sprawozdaniach mają na celu także zmniejszenie asymetrii informacyjnej istniejącej między zarządzającymi a właścicielami przedsiębiorstwa. Osoby zarządzające podmiotem, które zostały wynajęte przez właścicieli, posiadają pełny wgląd w operacje finansowe dokonywane w toku prowadzenia działalności przez jednostkę. Właściciele podmiotu (np. akcjonariusze), którzy powierzyli swój kapitał osobom zarządzającym, opierają się jedynie na sprawozdaniach finansowych, ponieważ nie mają wglądu ani w dokumenty księgowe, ani w zapisy ewidencyjne dokonane w księgach rachunkowych. Wykorzystując dane dostarczane im w sprawozdaniach finansowych, opierają swoje decyzje na zaufaniu do osób wynajętych do zarządzania ich majątkiem. Zdarza się jednak, że ustanowione przez właścicieli podmiotu systemy motywacyjne (wynagradzania) kadry zarządzającej stymulują zachowania nieetyczne w postaci "upiększania" osiągnięć i sprawozdań finansowych. Dodatkowo trzeba pamiętać o istniejącej od wieków zachłanności lub pokusie wzbogacenia się w przypadku dysponowania cudzym majątkiem.