Godziny nadliczbowe – zasady rozliczania

Wstęp

Zasadą jest, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Pracodawca może zobowiązać pracownika do świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych. Jednak zatrudnianie pracownika w nadgodzinach nie może wynikać ze swobodnej, nieuzasadnionej decyzji pracodawcy. Takie polecenie musi pozostawać w związku z przesłankami dopuszczającymi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, tj. w przypadku:

konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,

szczególnych potrzeb pracodawcy.

Wydając polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, pracodawca jest ograniczony m.in. koniecznością zapewnienia pracownikom odpoczynku dobowego i tygodniowego oraz rocznym limitem godzin nadliczbowych.

Praca w godzinach nadliczbowych niektórych grup pracowników nie jest regulowana przepisami Kodeksu pracy. Tak jest np. z członkami korpusu służby cywilnej, pracownikami urzędów państwowych czy pracownikami samorządowymi.

Szczególne uprawnienia w zakresie zlecenia pracy nadliczbowej przyznały pracodawcom przepisy tzw. tarczy antykryzysowej, wydane w związku z epidemią COVID-19. Na jej podstawie pracodawcy zaliczani do tzw. infrastruktury krytycznej mogą, podczas stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania zakładu pracy.

1. Praca w godzinach nadliczbowych

i jej rozliczanie

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tylko w szczególnych przypadkach. Pracodawcy, polecając swoim pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych, muszą przede wszystkim stosować ograniczenia i limity w tym zakresie dotyczące m.in. odpoczynków pracowniczych czy liczby godzin nadliczbowych, jakie można maksymalnie przepracować.

1.1. Czas pracy