Wartości niematerialne i prawne

W myśl zapisów ustawy o rachunkowości wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do wykorzystania na potrzeby jednostki. W szczególności są to:

● autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

● prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

● know-how, tzn. wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej.

Jeżeli jednostka przyjęła do używania obce wartości niematerialne i prawne na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana finansującym, oddaje drugiej stronie (jednostce), zwanej korzystającym, wartości niematerialne i prawne do odpłatnego używania, jak również do pobierania pożytków na czas oznaczony, wówczas w księgach rachunkowych korzystającej jednostki wykazuje się te wartości w ewidencji bilansowej. Umowa musi jednak spełniać co najmniej jeden spośród siedmiu warunków określonych w art. 3 ust. 4 ustawy. Spełnienie tych warunków oznacza przejęcie przez jednostkę wartości niematerialnych i prawnych na warunkach leasingu finansowego, co uprawnia ją do amortyzowania tych praw majątkowych na zasadach ogólnych.

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych.

W bilansie wartości niematerialne i prawne wykazuje się w podziale na:

● koszty zakończonych prac rozwojowych,

● wartość firmy,

● inne wartości niematerialne i prawne,

● zaliczki na wartości niematerialne i prawne.

Nie zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych prawa użytkowania wieczystego gruntu, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (mieszkalnego lub użytkowego), które stanowią środki trwałe.

Do wartości niematerialnych nie zalicza się praw majątkowych, które nie są wykorzystywane przez jednostkę do realizacji jej celów statutowych, ponieważ nabyto je w celu uzyskania korzyści ekonomicznych z przyrostu ich wartości lub innych pożytków.