Aktualność
Czy ZUS może podważyć podstawę wymiaru składek przedsiębiorcy
ZUS nie może kwestionować podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorcy, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych - takie stanowisko wynika z najnowszych wyroków SN, uwzględniających skargi wniesione przez Rzecznika MŚP. W 2023 roku Sąd Najwyższy wydał uchwałę, dopuszczającą możliwość weryfikacji przez ZUS składek w początkowym okresie prowadzenia działalności gospodarczej.
Składki na ubezpieczenia osób prowadzących działalność w 2024 r. >>>
Składki na ubezpieczenia osób rozpoczynających działalność gospodarczą w 2024 r. >>>
SN uwzględnił skargi Rzecznika MŚP
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 13 marca 2024 r. (II NSNc 348/23) oraz wyrokiem z dnia 14 marca 2024 r. (II NSNc 324/23) uwzględnił dwie skargi nadzwyczajne wniesione przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców i uchylił wyroki Sądu Apelacyjnego w Lublinie w sprawie podstawy wymiaru składek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.
Sąd Najwyższy przypomniał, iż zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r. w sprawie II UZP 1/10 z literalnej interpretacji przepisów wynika niedopuszczalność wkraczania ZUS w podejmowane przez prowadzących działalność gospodarczą decyzję w zakresie deklarowania podstaw wymiaru składek i brak możliwości kontrolowania przez ZUS wysokości kwoty deklarowanej przez przedsiębiorcę (o ile mieści się w ustawowych granicach).
Sąd Najwyższy podkreślił, że odpowiedzią prawodawcy na ewentualne nadużycia związane z deklarowaniem wysokiej podstawy wymiaru składek była nowelizacja ustawy zasiłkowej, zaś art. 18 ust. 8 ustawy systemowej pozostał niezmieniony. Tym samym uznać należy, że intencją prawodawcy było pozostawienie bez zmian wskazanego przepisu, przy pełnej świadomości co do jego interpretacji dokonanej przez Sąd Najwyższy w przytoczonej wyżej uchwale. Ponadto Sąd Najwyższy zaakcentował, iż dokonywana przez sądy wykładnia prawa, jako element jego stosowania, nie może przeradzać się w tworzenie stanu prawnego pożądanego zdaniem sądu.
Odmienne stanowisko SN w uchwale z dnia 23 listopada 2023 roku
W zeszłym roku Sąd Najwyższy Uchwałą w Składzie Siedmiu Sędziów z dnia 29 listopada 2023 r. III UZP 3/23 stwierdził, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych może weryfikować podstawę wymiaru składek przedsiębiorców, nawet jeśli nie kwestionuje prowadzenia działalności gospodarczej, o ile podstawa wymiaru składek w maksymalnej wysokości została zadeklarowana przez przedsiębiorcę w początkowym okresie działalności, a jej wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach.
SN uznał, że ZUS ma prawo podważać podstawę wymiaru składek przedsiębiorcy, gdy jest ona wysoka w początkowym okresie prowadzenia działalności. Oznacza to, że podstawa wymiaru składek deklarowana przez przedsiębiorcę powinna być skorelowana z uzyskiwanym przez niego przychodem. Wyrok ma przeciwdziałać praktyce polegającej na deklarowaniu przez przedsiębiorców podstawy wymiaru składek wyższej niż przychody w celu uzyskania prawa do wyższych świadczeń.
Powyższa uchwała dotyczy bowiem początkowej fazy prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. W praktyce orzeczenie umożliwia jednak weryfikowanie ZUS, a także kwestionowanie zadeklarowanych, zawyżonych podstaw wymiaru składek. SN nie wskazał bowiem, co należy rozumieć pod pojęciem „początkowej fazy prowadzenia działalności” - kwestia ta będzie więc traktowana indywidualnie w poszczególnych sprawach. W konsekwencji ZUS zyskał narzędzie służące do odmowy wypłaty świadczeń dla przedsiębiorców, w razie powzięcia wątpliwości co do prawidłowości ich wysokości w związku z zadeklarowaną podstawą wymiaru składek.
Rzecznik MŚP/DGP
Opracowanie: Katarzyna Bogucka
Więcej na ten temat: ZUS może zweryfikować podstawę wymiaru składek przedsiębiorcy >>>
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
