Przepisy wewnątrzzakładowe u pracodawcy

Wstęp

Przez pojęcie prawa pracy należy rozumieć nie tylko przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników, a także pracodawców. Prawem pracy są także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Takie wewnątrzzakładowe źródła prawa pracy regulują w sposób szczególny i odrębny relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikami zatrudnionymi w określonym zakładzie pracy.

Podstawową zasadą jest, że postanowienia układów zbiorowych pracy oraz regulaminów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. Z tego względu należy pamiętać, że postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie aktów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują.

W niniejszej publikacji szeroko omawiamy także regulaminy. Oprócz regulaminu pracy, który jest najczęściej wprowadzany przez pracodawców, przedstawiamy również regulamin wynagradzania i regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Omawiamy także najnowsze regulaminy, do których wprowadzenia zostali uprawnieni pracodawcy w 2023 r., tj. regulamin pracy zdalnej i regulamin kontroli trzeźwości pracowników. 

1. Wewnątrzzakładowe źródła prawa pracy

Pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników powinni posiadać regulamin pracy i regulamin wynagradzania. Regulaminy te powinni tworzyć również pracodawcy zatrudniający od 20 do 49 pracowników, jeżeli zażądały tego działające w firmie związki zawodowe. Pracodawcy muszą też posiadać inne przepisy zakładowe, np. regulamin zfśs czy obwieszczenie o systemach czasu pracy. Mogą również wprowadzić regulamin pracy zdalnej czy regulamin kontroli trzeźwości pracowników. W przypadku sprzeczności przepisów zakładowych z przepisami prawa pracy powszechnie obowiązującego przepisy zakładowe nie będą miały zastosowania.

Źródłami prawa pracy są Kodeks pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art. 9 Kodeksu pracy, dalej: k.p.). Niektóre przepisy prawa pracy odwołują się do praktyki zakładowej przyjętej u danego pracodawcy, co nakazuje włączyć ją do „pomocniczych” źródeł prawa pracy regulujących wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Nie ma przeciwwskazań, aby zakładowa praktyka, o ile nie jest sprzeczna z zasadami i przepisami prawa pracy, stała się częścią spisanych regulacji zakładowych.