Interpretacja

TEMATY:

Interpretacja indywidualna z dnia 24 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.731.2022.2.JJ

Usługi związane z wyceną, które będą Państwo świadczyć na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

19 grudnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zastosowania zwolnienia od podatku VAT do świadczonych przez Państwa usług.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 lutego 2023 r. (wpływ 20 lutego 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

„A.” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa, z siedzibą w (...) (dalej: „A.” lub „Wnioskodawca”) jest podmiotem świadczącym między innymi usługi z zakresu doradztwa gospodarczego, finansowego, doradztwa w zakresie technologii informatycznych, wsparcia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, zarządzania ryzykiem, konsultingu.

Przedmiotem usług świadczonych przez Wnioskodawcę są następujące czynności:

‒związane z wyceną aktywów specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych (dalej jako „Fundusze”), o których mowa w art. 36a Ustawy z dnia 27 maja 2004 o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm., dalej: „Ustawa o funduszach”), w tym:

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych („DCF”),

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą porównawczą, tj. metodą mnożników giełdowych,

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą skorygowanych aktywów netto oraz innymi metodami właściwymi dla danego aktywa,

‒wycena pożyczki metodą DCF,

‒wycena obligacji metodą DCF,

‒związane z wyceną aktywów specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych w celu ustalenia wartości aktywów netto na certyfikat inwestycyjny funduszy na dzień wyceny;

‒związane z wyceną aktywów wnoszonych w celu opłacenia certyfikatów inwestycyjnych przez inwestorów funduszy i przydziału certyfikatów inwestycyjnych;

‒związane z realizacją innych wycen dokonywanych na zlecenie funduszy.

„A.” świadczy powyższe usługi na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Fakt zawierania przez Spółkę umów bezpośrednio z towarzystwem funduszy inwestycyjnych wynika jednoznacznie z art. 4 Ustawy o funduszach, który wskazuje, że towarzystwo „tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi”.

Fundusze jako podmioty ściśle regulowane, będące w istocie masą majątkową wyposażoną w osobowość prawną, z założenia nie posiadają zaplecza niezbędnego do funkcjonowania i uzależnione są w tym zakresie od usługodawców. W praktyce, dla zapewnienia prawidłowej wyceny aktywów Funduszy konieczny jest zakup usług od zewnętrznych podmiotów. W tym zakresie usługi wyceny aktywów powierzane są „A” jako wyspecjalizowanemu podmiotowi, który posiada niezbędne uprawnienia, jak również zapewnia warunki techniczne i organizacyjne niezbędne do prawidłowego wykonania usług na rzecz Funduszy.

Mając na względzie wskazany powyżej zakres wsparcia, który jest obecnie realizowany przez „A” na rzecz Funduszy (a ponadto w analogicznym zakresie będzie realizowany w przyszłości), Wnioskodawca pragnie potwierdzić prawidłowe traktowanie świadczonych usług pod kątem zastosowania zwolnienia z opodatkowania na gruncie ustawy o VAT.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Siedziby funduszy inwestycyjnych, tj. specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych, których wyceny aktywów dokonuje Spółka, znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka informuje, że nie świadczy i nie będzie świadczyć usług wskazanych w niniejszym wniosku na rzecz specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych mających swoją siedzibę za granicą.

Siedziby i adresy towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, na rzecz których Spółka świadczy, wskazane we Wniosku, usługi, znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka informuje, że nie świadczy i nie będzie świadczyć usług wskazanych w niniejszym wniosku na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych mających swoją siedzibę za granicą.

Spółka wskazuje, że za świadczone usługi, opisane we Wniosku, przysługuje jej wynagrodzenie.

Pytanie

Czy usługi świadczone przez „A.” na rzecz Funduszy są usługami zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, które, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, są usługami zwolnionymi z VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi świadczone przez „A.” na rzecz Funduszy są usługami zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 pkt g Dyrektywy 2006/112/WE Rady dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347/1 z 11 grudnia 2006 r., dalej: „Dyrektywa”), w konsekwencji czego, jako usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, usługi te są zwolnione z podatku VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

A.Zwolnienie z VAT usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi i alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – uwagi ogólne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

‒odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

‒eksport towarów;

‒import towarów na terytorium kraju;

‒wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

‒wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez towar, w myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Przez świadczenie usług, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się natomiast zasadniczo każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Powyższa regulacja stanowi implementację art. 135 ust. 1 pkt g Dyrektywy, zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście wyroków powoływanych w dalszej części niniejszego uzasadnienia, Wnioskodawca pragnie przy tym zaznaczyć, że część powoływanego orzecznictwa unijnego datowana jest na okres przed obowiązywaniem Dyrektywy. Niemniej jednak, przed wejściem w życie Dyrektywy, analogiczna regulacja w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi znajdowała się w art. 13 część B lit. d pkt 6 Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych — wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, nr 77/388/EWG (Dz. Urz. WE L 145/1 z 13 czerwca 1977 r., dalej: „VI Dyrektywa”). W myśl owej regulacji, Państwa Członkowskie zobowiązane były do zwolnienia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Spółka przedstawi zakres przedmiotowego zwolnienia z VAT i wskaże, że usługi wyceny jak najbardziej mieszczą się w definicji zarządzania Funduszami. W tym celu w argumentacji poniżej Spółka naświetli definicję „zarządzania funduszami” pod kątem przepisów prawa krajowego, następnie odniesie się do regulacji europejskich w postaci Dyrektywy jak i orzecznictwa TSUE. W uzasadnieniu zostanie również przedstawiona dotychczasowa praktyka krajowej judykatury jak i interpretacji organów podatkowych. Na koniec Spółka dokona analizy świadczonych przez nią usług pod kątem niezbędności do efektywnego zarządzania Funduszami, co dodatkowo uwypukli konieczność stosowania zwolnienia VAT.

B.Definicja pojęcia „zarządzania funduszami inwestycyjnymi / alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi” na gruncie przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi

Działalność funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami Ustawy o funduszach. Zgodnie z art. 3 ust. 4 tej ustawy fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako fundusz inwestycyjny otwarty lub jako alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty. Z kolei w świetle art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach – ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Zgodnie z art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Próbę odniesienia się do pojęcia zarządzania można także podjąć poprzez odwołanie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 Dz. Urz. UE L 174/1 z 1 lipca 2011 r., dalej: „Dyrektywa ZAFI”).

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do Dyrektywy ZAFI, na minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego składa się zarządzanie portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzanie ryzykiem. Regulacja ta jest w tym zakresie spójna z art. 4 ust. 1c Ustawy o funduszach.

Zgodnie z treścią Dyrektywy ZAFI zarządzanie alternatywnym funduszem inwestycyjnym powinno więc oznaczać świadczenie przynajmniej usług w zakresie zarządzania inwestycyjnego. Pojedynczy podmiot zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ZAFI) powołany zgodnie z niniejszą dyrektywą nie może więc w żadnym przypadku uzyskać zezwolenia na zarządzanie portfelem bez zarządzania ryzykiem, i odwrotnie.

Jednocześnie obok ww. czynności, które, w rozumieniu regulacji Dyrektywy ZAFI oraz Ustawy o funduszach, są uznawane za zarządzanie funduszem, Dyrektywa ZAFI w załączniku nr 1 odwołuje się także do szeregu innych funkcji, które ZAFI może dodatkowo wykonywać, mających znamiona czynności o charakterze zarządczym, wśród których wymienione są m.in.:

‒obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;

‒zapytania klientów;

‒wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;

‒monitorowanie przestrzegania uregulowań;

‒prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;

‒podział dochodu;

‒emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;

‒ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;

‒przechowywanie ksiąg.

W świetle powyższego zaznaczyć należy, że Ustawa o funduszach oraz Dyrektywa ZAFI w szczególny sposób odnosi się do zarządzania w zakresie zarządzania inwestycyjnego. Innymi słowy zarządzanie portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzanie ryzykiem powiązane jest ściśle z podstawowym celem ograniczeń określonych w ustawie i także regulacjach unijnych, jakim jest zminimalizowanie poziomu ryzyka w działalności funduszy inwestycyjnych.

W tym kontekście ograniczenia stanowią jedne z podstawowych norm ostrożnościowych mających zastosowanie do działalności funduszu inwestycyjnego i zarządzającego nim, których przestrzeganie powinno zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa i stabilności działalności prowadzonej przez fundusz inwestycyjny, adekwatny do jego statusu jako instytucji zaufania publicznego.

Sposób w jaki skonstruowane zostały przepisy Dyrektywy ZAFI oraz Ustawy o funduszach, ma na celu wyodrębnienie i objęcie specyficznymi regulacjami prawnymi podmiotów wykonujących działalność regulowaną, która obejmuje konkretnie wskazane czynności związane z zarządzaniem inwestycyjnym funduszami, tj. zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem. Pojęcie zarządzania, którym posługuje się Ustawa o funduszach oraz Dyrektywa ZAFI, nie wyczerpuje jednak zakresu czynności mających charakter zarządczy. Za takim rozumieniem przepisów przemawia zarówno:

‒brzmienie art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach, z którego jasno wynika, że lista czynności związanych z zarządzaniem funduszem inwestycyjnym zamkniętym stanowi otwarty katalog,

‒treść załącznika nr 1 do Dyrektywy ZAFI, który wymienia inne funkcje, które zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania.

Mając na uwadze powyższe, a także regulacje ustawy o VAT – a w szczególności brzmienie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a, nieuzasadnione byłoby przyjęcie, że zarządzanie alternatywnym funduszem inwestycyjnym do którego odnosi się ta norma oznaczałoby konieczność „zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem”. W innym przypadku bowiem bezprzedmiotowe byłoby odrębne uregulowanie w katalogu czynności zwolnionych z VAT art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b, który odnosi się do usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a tegoż przepisu.

W efekcie, objęcie odrębną dyspozycją wskazanego przepisie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT zarzadzania portfelami inwestycyjnymi należy uznać za celowe działanie racjonalnego ustawodawcy, który w jasny sposób rozróżnił zarządzanie funduszem od zarzadzania portfelem inwestycyjnym funduszu.

W konsekwencji, oczywistym jest, że dokonując wykładni przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT nie można ograniczyć się do pojęcia zarządzania pod warunkiem spełnienia jednoczesnego wymogu zarządzania portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzania ryzykiem. Taka wykładnia oznaczałaby w praktyce przyznanie zwolnienia wyłącznie podmiotom, których działalność jest ściśle regulowana na gruncie przepisów Ustawy o funduszach. Zarówno Ustawa o funduszach, jak i wymogi nałożone przez Komisję Nadzoru Finansowego, określają szereg warunków podmiotowo – przedmiotowych, które powinny zostać spełnione przez podmiot wykonujący czynności zarządzania, ograniczając tym samym krąg podmiotów mogących pełnić te funkcje na podstawie polskich regulacji prawnych. Gdyby intencją ustawodawcy, w kontekście konstrukcji przepisów VAT było przyznanie zwolnienia podmiotom ściśle regulowanym, należałoby oczekiwać jasnego uregulowania kryterium podmiotowego niezbędnego dla zastosowania zwolnienia.

Mając na względzie powyższe, a w szczególności brzmienie Dyrektywy ZAFI, definicji pojęcia zarządzania nie można zawęzić wyłącznie do zarządzania inwestycyjnego. Zdaniem Wnioskodawcy definicję taką spełnia także wycena, do której referuje załącznik nr 1 do Dyrektywy ZAFI.

Dlatego też, dla celów rozstrzygnięcia, czy do danego rodzaju usług możliwym jest zastosowanie prawa do zwolnienia z VAT na podstawie art. 135 ust. 1 pkt g Dyrektywy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, należy, zdaniem Wnioskodawcy, posłużyć się definicją zarządzania w rozumieniu ogólnym. Nie ma bowiem podstaw, aby dokonywać zawężenia definicji zarządzania wyłącznie do zarządzania inwestycyjnego.

C.Pojęcie „zarządzania funduszami inwestycyjnymi / alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi” w świetle wyroków TSUE oraz orzecznictwa polskich sądów administracyjnych

Jak podkreśla się w orzecznictwie unijnym, pojęcie „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w Dyrektywie, jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie. Stanowisko takie zajął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) w wyroku z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc i Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise.

W powołanym wyroku, przedmiotem sporu były usługi w zakresie administrowania i rachunkowości, które świadczone były przez podmiot trzeci. TSUE wprost stwierdził, że pojęcie „zarządzania” specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, użyte w art. 13 część B lit. d pkt 6 VI Dyrektywy jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie. Podobne tezy TSUE przedstawił również w wyroku z 7 marca 2013 r. w sprawie GfBk Gesselschaft fur Borsenkommunikation mbH (C-275/11).

Analogiczne stanowisko prezentowane jest przez polskie sądy administracyjne. Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny (dalej: „WSA”) w Warszawie w wyroku z 17 stycznia 2013 r., sygn. III SA/Wa 1466/12 stwierdził, że na gruncie prawa wspólnotowego – Dyrektywy 112 (poprzednio VI Dyrektywy) zwolnienia stanowią niezależne pojęcie prawa wspólnotowego, które, jak stwierdził Trybunał w wyroku z 26 marca 1987 r. (w sprawie 235/85 Komisja v. Holandia) należy umieścić w szerszym kontekście wspólnego systemu VAT, wprowadzonego VI Dyrektywą, a których celem jest unikanie rozbieżności w stosowaniu systemu VAT w różnych państwach członkowskich (orzeczenie z 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd. v. Commissioners of Customs & Excise pkt 15; C-287/00; z 12 września 2000 r. w sprawie C-358/97 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Irlandii pkt 51; z 3 marca 2005 r. w sprawie C-428/02 Fonden Marselisborg Lystbadehaven, pkt 27, wyrok z 1 grudnia 2005 r. w połączonych sprawach C-394/04 i C-395/04 Ygeia, pkt 15).

Ponadto, w powołanym powyżej wyroku WSA stwierdził także, że autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego stanowią nie tylko zwolnienia przewidziane w art. 13 VI Dyrektywy, ale także szczególne warunki wymagane do skorzystania z takich zwolnień, a zwłaszcza tych zwolnień, które dotyczą statusu lub tożsamości podmiotu gospodarczego świadczącego usługi objęte takim zwolnieniem.

Co więcej, Wnioskodawca pragnie wskazać, że powyższe konkluzje wynikające z orzecznictwa TSUE oraz idącego w ślad za nim orzecznictwa krajowych sądów administracyjnych były przyczyną uchylenia art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT, który pierwotnie definiował pojęcie „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”. Zgodnie z historycznym brzmieniem przywołanej regulacji, pojęcie to obejmowało następujące czynności:

‒zarządzanie aktywami,

‒dystrybucję tytułów uczestnictwa,

‒tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi,

‒prowadzenie rachunków i rejestrów aktywów,

‒przechowywanie aktywów.

Niemniej jednak, mocą art. 1 pkt 34 lit. d) ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 35) przepis ten został uchylony. Jako przyczynę, w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej powołano się na przytoczony powyżej wyrok w sprawie C-169/04 Abbey National, stwierdzając jednocześnie, że państwa członkowskie nie są uprawnione do definiowania w prawie krajowym pojęcia „zarządzania funduszami inwestycyjnymi”, dlatego też uzasadnione jest usunięcie przepisu.

Poza cytowanym wyrokiem TSUE, powyższe jest także konsekwencją jednolitego stanowiska sądów administracyjnych, które wprost wskazywały, że implementacja Dyrektywy do polskiego porządku prawnego w tym zakresie była błędna (tak przykładowo WSA w powołanym powyżej wyroku, twierdząc, że: stanowisko Ministra Finansów, zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej interpretacji, odwołujące się wyłącznie do treści polskiej ustawy było niewystarczające, a stwierdzenie, że polski ustawodawca dokonał prawidłowej implementacji przepisów dyrektyw w zakresie ww. zwolnień było błędne. Zdaniem Sądu Minister Finansów powinien dokonać wykładni ww. przepisu art. 43 ust. 8 u.p.t.u. oraz przepisu art. 43 ust. 12 u.p.t.u. z punktu widzenia Dyrektywy 112 (VI Dyrektywy), w szczególności art. 135 (1)(g) (art. 13 (B)(d) VI Dyrektywy), a także interpretującego te przepisy orzecznictwa Trybunału, do którego odwoływała się skarżąca Spółka, wywodząc zgoła odmienne twierdzenia).

Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, dla rozstrzygnięcia czy usługi świadczone przez „A” spełniają przesłanki do uznania ich za usługi zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT, pojęcie „zarządzania funduszami inwestycyjnymi” jako autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno być rozpatrywane, w świetle przytoczonego poniżej orzecznictwa unijnego, nie zaś regulacji krajowych.

D.Cechy usług „zarządzania funduszami inwestycyjnymi” pozwalające na uznanie ich za transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu Dyrektywy

Zgodnie z orzecznictwem TSUE, aby usługi zarządzania świadczone przez podmiot trzeci można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu Dyrektywy, muszą one:

1)stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz

2)spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Stanowisko takie wyraził TSUE przykładowo w wyroku z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Borsenkommunikation mbH, w którym stwierdził, że usługi zarządzania świadczone przez będący osobą trzecią podmiot zarządzający są co do zasady objęte zakresem zastosowania art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ponieważ zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w przytoczonym przepisie, zdefiniowane jest ze względu na charakter świadczonych usług, a nie ze względu na podmiot będący usługodawcą lub usługobiorcą. Jednakże, aby usługi zarządzania świadczone przez osobę trzecią można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

W ocenie TSUE, aby rozstrzygnąć, czy dane usługi mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” do celów zwolnienia z VAT na mocy przepisów Dyrektywy, należy rozstrzygnąć, czy usługi te są nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla funduszu tak, że jego skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania tego funduszu.

Wnioskodawca pragnie przy tym zaznaczyć, że usługi świadczone przez „A” są nie tylko czynnościami spełniającymi szczególne i istotne funkcje z punktu widzenia działalności prowadzonej przez Fundusze, występujące w roli usługobiorców.

Świadczone przez Spółkę usługi stanowią też niewątpliwie, zdaniem Wnioskodawcy, odrębną całość.

Ponadto, Dyrektywa nie wyklucza możliwości, aby na zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składały się różne odrębne usługi, które korzystałyby z przewidzianego w nim zwolnienia, nawet wówczas, gdy świadczący te usługi jest podmiotem zarządzającym będącym osobą trzecią, pod warunkiem, że skutkiem każdej z omawianych usług jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania.

Jak słusznie zauważył TSUE w powołanym powyżej wyroku, treść art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by na zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składały się różne odrębne usługi, które mogą wówczas być objęte zakresem pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” w rozumieniu wskazanego przepisu, oraz by korzystały one z przewidzianego w nim zwolnienia, nawet wówczas gdy świadczący te usługi jest podmiotem zarządzającym będącym osobą trzecią, pod warunkiem, że skutkiem każdej z omawianych usług jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym.

Podejście takie potwierdza także powołany powyżej wyrok TSUE z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc i Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise, w którym trybunał stwierdził, że regulacje Dyrektywy umożliwiające zwolnienie z VAT przedmiotowych usług należy interpretować w ten sposób, że pojęcie zarządzania, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i — jeśli je oceniać globalnie — są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami.

TSUE podkreślił przy tym także, że w świetle Dyrektywy zarządzanie funduszami inwestycyjnymi definiowane jest ze względu na charakter świadczonych usług, a nie ze względu na podmiot będący usługodawcą lub usługobiorcą. Podobne stanowisko zajmują polskie sądy administracyjne, w tym przykładowo:

‒WSA w Krakowie w wyroku z 28 kwietnia 2016 r. (sygn. I SA/Kr 272/16), w którym stwierdził, że: na pojęcie „zarządzanie funduszami” składa się szereg czynności, które mogą być wykonywane również przez podmioty inne niż towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W tym przypadku kryterium decydującym o możliwości zaliczenia danej czynności do katalogu czynności „zarządzania funduszem” jest jej odrębność oraz istotność dla zarządzania funduszami;

‒WSA w Gdańsku w wyroku z 21 października 2015 r. (sygn. I SA/Gd 987/15), który dodatkowo stwierdził, że: fakt, iż usługi świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu, również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem 'zarządzania' specjalnym funduszem inwestycyjnym.

E.Usługi świadczone przez „A” jako element kluczowy dla funkcjonowania Funduszy

Wnioskodawca pragnie także podkreślić, że świadczone przez niego usługi nie tylko stanowią odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi, ale są wręcz elementem kluczowym dla funkcjonowania Funduszy.

Działalność „A.”, polegająca na czynnościach związanych z wyceną aktywów, o których mowa w art. 36a ust. 3 pkt 4) Ustawy z dnia 27 maja 2004 o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, jest elementem nie tylko szczególnym i istotnym (do czego odwołuje się TSUE), ale także kluczowym i niezbędnym dla działalności prowadzonej przez Fundusze.

Czynności dokonywane przez „A” nie mają więc, zdaniem Wnioskodawcy, charakteru doraźnego i są jednocześnie na tyle niezbędnymi dla Funduszy, że bez ich świadczenia Fundusze nie byłyby w stanie prowadzić swojej podstawowej działalności. Czynności wyceny wartości aktywów oraz periodycznej aktualizacji tej wyceny wchodzą w zakres określonego w Dyrektywie ZAFI pojęcia zarządzania, gdyż stanowią niezbędny element prawidłowego funkcjonowania Funduszy.

Okoliczność ta stanowi dodatkowy argument za uznaniem usług świadczonych przez „A” za usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, podlegające zwolnieniu z VAT.

Podejście takie potwierdzają polskie sądy administracyjne, w tym przykładowo:

‒Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z 24 czerwca 2020 r., sygn. III SA/Wa 1519/19: Za prawidłowe Sąd uznaje stanowisko Skarżącej, zgodnie z którym czynności w zakresie wyceny aktywów alternatywnego funduszu inwestycyjnego, wykonywane przez Stronę jako podmiot niezależny, należy uznać za usługi zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W konsekwencji te świadczenia będą podlegały zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a u.p. t. u. [...] W ocenie Sądu, czynności wskazane we wniosku, czyli usługi wyceny aktywów ASI i periodycznej aktualizacji takiej wyceny są nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym i ryzykiem funduszu. Bez tych czynności nie jest możliwe poprawne funkcjonowanie AFI na rynku, zatem nie jest możliwe świadome inwestowanie przez fundusz środków powierzonych przez inwestorów. Usługa „zarządzania” funduszem inwestycyjnym, aby była owym zarządzaniem, musi mieć w sobie element uczestnictwa w działalności funduszu. Wykonawca usługi wyceny aktywów dostarcza kluczowy pakiet wiedzy, który stanowi o tym, że usługa spełnia szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi. [...] Reasumując, w przekonaniu Sądu, wynik wykładni systemowej i funkcjonalnej nakazuje uznać, że wycena aktywów stanowi cechę funkcji zarządczej, mimo że załącznik I do Dyrektywy ZAFI literalnie zdaje się przypisywać wycenę do funkcji administracyjnych. Analogiczny pogląd został wyrażony w wyroku WSA w Warszawie z 23 października 2019 r., III SA/Wa 530/19 (prawomocny) oraz w wyroku WSA w Warszawie z 14 listopada 2019 r, III SA/Wa 579/19 (nieprawomocny).

Do podobnego zdania co WSA w Warszawie doszedł również ostatnio Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej wydanej 30 września 2022 r., o sygn. 0114-KDIP4-3.4012.429.2022.1.IG, w której stwierdził, że m.in. dokonywanie wyceny aktywów spółki „będą mieściły w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VATna podstawie ww. artykułu”.

Podsumowanie

Zgodnie z powyższym uzasadnieniem, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że usługi świadczone przez „A” na rzecz Funduszy są usługami zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 pkt g Dyrektywy, w konsekwencji czego, jako usługi zawarte w katalogu zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, usługi te są zwolnione z VAT.

W świetle powyższego, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie swojego stanowiska w sprawie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) – zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)eksport towarów;

3)import towarów na terytorium kraju;

4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym,

podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1)jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;

2)złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu,

podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że są Państwo podmiotem świadczącym między innymi usługi z zakresu doradztwa gospodarczego, finansowego, doradztwa w zakresie technologii informatycznych, wsparcia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, zarządzania ryzykiem, konsultingu.

Przedmiotem usług świadczonych przez Państwa są następujące czynności:

‒związane z wyceną aktywów specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych (Fundusze), o których mowa w art. 36a Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym:

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF),

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą porównawczą, tj. metodą mnożników giełdowych,

‒wycena początkowa oraz aktualizacyjna aktywów metodą skorygowanych aktywów netto oraz innymi metodami właściwymi dla danego aktywa,

‒wycena pożyczki metodą DCF,

‒wycena obligacji metodą DCF,

‒związane z wyceną aktywów wnoszonych w celu opłacenia certyfikatów inwestycyjnych przez inwestorów funduszy i przydziału certyfikatów inwestycyjnych;

‒związane z realizacją innych wycen dokonywanych na zlecenie funduszy.

Świadczą Państwo powyższe usługi na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Za świadczone usługi, opisane we Wniosku, przysługuje Państwu wynagrodzenie.

Siedziby funduszy inwestycyjnych, tj. specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych, których wyceny aktywów Państwo dokonują, znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie świadczą i nie będą Państwo świadczyć wskazanych usług na rzecz specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych mających swoją siedzibę za granicą.

Siedziby i adresy towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, na rzecz których Państwo świadczą, wskazane usługi, znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie świadczą i nie będą Państwo świadczyć wskazanych usług wskazanych w niniejszym wniosku na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych mających swoją siedzibę za granicą.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy usługi świadczone przez Państwa na rzecz Funduszy są usługami zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, które, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT, są usługami zwolnionymi z VAT.

W odniesieniu do kwestii, objętej zakresem zadanego przez Państwa pytania, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym:

Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:

‒zarządzanie inwestycjami,

‒administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg,

‒wprowadzanie do obrotu.

Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte Dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu Dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych Dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do Dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do Dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy, uznać należy, że usługi związane z wyceną aktywów, które świadczą Państwo na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w załączniku II do Dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. usług.

Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 u.f.i.:

Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.

Stosownie do art. 38 ust. 1 u.f.i.:

Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).

Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:

Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 5 u.f.i.:

Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:

Przez „fundusz zagraniczny” rozumie się fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Jak stanowi art. 2 pkt 7 u.f.i.:

Pod pojęciem „państwa członkowskiego” należy rozumieć państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.

U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:

Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI - rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji ‑ prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.

Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:

Ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:

Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

1)fundusz inwestycyjny otwarty;

2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że świadczą Państwo usługi opisane we wniosku na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Siedziby i adresy towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, na rzecz których Państwo świadczą, wskazane usługi, znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie świadczą i nie będą Państwo świadczyć wskazanych usług na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych mających swoją siedzibę za granicą.

Z uwagi na powołane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia usług związanych z wyceną została spełniona.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE, należy stwierdzić, że usługi związane z wyceną, które będą Państwo świadczyć na rzecz towarzystw funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy. W konsekwencji będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Państwa stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Dane dokumentu

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 24 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.731.2022.2.JJ