Interpretacja indywidualna z dnia 5 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.533.2022.2.AR

Prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem przez Spółkę Usług na rzecz Usługobiorców mających siedzibę w UE oraz poza UE (w państwie trzecim) oraz Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w UE oraz poza UE (w państwie trzecim).

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 października 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 17 października 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem przez Spółkę Usług na rzecz Usługobiorców mających siedzibę w UE oraz poza UE (w państwie trzecim) oraz Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w UE oraz poza UE (w państwie trzecim).

Wniosek uzupełnili Państwo pismem z 19 grudnia 2022 r. (wpływ 19 grudnia 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest spółką z siedzibą w Polsce (dalej: Wnioskodawca lub Spółka), która prowadzi działalność gospodarczą w ramach grupy podmiotów powiązanych, działających pod marką A (dalej: Grupa). Wnioskodawca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT w Polsce.

Co do zasady podmioty z Grupy zajmują się bankowością prywatną, inwestycyjną oraz obrotem papierami wartościowymi, proponując usługi inwestycyjne zarówno na rynkach instrumentów dłużnych, jak i kapitałowych, zapewniając potencjalnym inwestorom prywatnym i zarządzającym aktywami bezpośrednie usługi maklerskie i finansowe. Wśród podmiotów z Grupy, funkcjonują również centra usług wspólnych (taką działalność prowadzi Wnioskodawca), które to podmioty nie prowadzą działalności finansowej i nie wchodzą w relacje z zewnętrznymi klientami Grupy. Grupa zapewnia swoim klientom szeroki wachlarz usług w zakresie sprzedaży, handlu, egzekucji i rozliczeń finansowych, zapewnia płynność transakcji i umożliwia dostęp do różnorodnych produktów, tj. m.in. akcji gotówkowych, kredytów, instrumentów pochodnych i innych produktów finansowych. Grupa wykonuje świadczenia dla funduszy hedgingowych w ramach realizacji celów finansowych oraz minimalizacji ryzyka, budując długoterminowe relacje z funduszami różnej wielkości i strategii oraz wspierając ich na wszystkich etapach rozwoju, zapewniając dostęp do kapitału, doradztwa strategicznego i wsparcia operacyjnego.

Grupa świadczy zatem usługi, które pomagają klientom angażować się na rynkach finansowych na całym świecie, zapewniając dostęp do narzędzi rynkowych i analitycznych, a także nowoczesnych strategii handlowych i egzekucji. Zajmuje się dystrybucją, handlem, finansowaniem i rozliczaniem produktów finansowych.

Wnioskodawca realizuje swoje zadania w ramach centrum usług wspólnych Grupy, specjalizując się w świadczeniu wsparcia korporacyjnego i administracyjnego na rzecz podmiotów powiązanych, tworzących sieć instytucji finansowych, uczestniczących w procesie inwestycyjnym na globalnych rynkach finansowych w wielu państwach wspólnoty europejskiej i państwach trzecich na całym świecie. W tym zakresie Spółkę wiąże globalna ramowa umowa A o świadczenie usług (…), której stronami są spółki z Grupy (kilkaset podmiotów) posiadające siedzibę w różnych państwach.

W związku z rozszerzeniem działalności wykonywanej w Polsce do katalogu usług świadczonych przez Wnioskodawcę trafią usługi, o których mowa w art. 43 ust 1 pkt 12 ustawy o VAT (usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi) oraz art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT (usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe) (dalej: Usługi), czyli usługi wskazane w art. 43 ust. 22 ustawy o VAT.

Potencjalni odbiorcy świadczeń wykonywanych przez Spółkę mogą zostać podzieleni na dwie kategorie:

·    podmioty z siedzibą lub stałym miejscem wykonywania działalności gospodarczej na terenie kraju, wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą oraz

·    podmioty niemające stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce ani niemające siedziby w Polsce (zarówno z siedzibą na terenie innego kraju członkowskiego UE, jak i z siedzibą poza UE) wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą.

Przy czym, w przyszłości Usługi będą świadczone wyłącznie na rzecz podmiotów niemających stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, ani niemających siedziby w Polsce.

W związku z planowanym rozszerzeniem zakresu świadczonych usług, Spółka rozważa przed rozpoczęciem wykonywania Usług złożenie pisemnego zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 pkt 2 ustawy o VAT.

Spółka wskazuje, że miejsce świadczenia Usług ustalane jest w oparciu o art. 28b ustawy o VAT, a Spółka nie będzie świadczyć Usług dla podmiotów innych niż wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą, bowiem wszyscy zleceniodawcy Usług są podmiotami prowadzącymi samodzielnie działalność gospodarczą odpowiadającą działalności gospodarczej opisanej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT (w ramach szeroko rozumianego rynku sektora finansowego). Spółka nie świadczy, ani nie będzie świadczyć Usług na rzecz odbiorców nieprowadzących działalności gospodarczej.

Uzupełnienie oraz doprecyzowanie opisu sprawy.

1.  Spółka jest zarejestrowana, jako podatnik VAT UE, zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.; dalej ustawa o VAT), pod numerem (…).

2.  Usługobiorcy (podmioty, o których mowa we Wniosku, na rzecz których Spółka będzie świadczyć opisane we Wniosku Usługi) będą podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy o VAT.

3.  Ponadto Spółka jednoznacznie wskazuje, że:

a)  będzie świadczyć Usługi na rzecz podmiotów z Grupy posiadających siedzibę w innych państwach członkowski UE (przykładowo w B) lub poza Unią Europejską (jak przykładowo w C, D lub E).

Podmioty, na rzecz których Spółka będzie świadczyć opisane we Wniosku Usługi, posiadające siedzibę w innych państwach członkowski UE będą zarejestrowane, jako podatnicy podatku od wartości dodanej, natomiast podmioty posiadające siedzibę poza UE spełniać będą definicję podatnika z art. 28a pkt 1) lit. a ustawy o VAT, tj. będą wykonywać samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel, czy rezultat takiej działalności.

b)  część podmiotów, będących odbiorcami Usług świadczonych przez Spółkę, posiadają oddziały w różnych krajach (państwach członkowskich UE oraz poza UE), a Usługi mogą być świadczone zarówno na rzecz miejsca siedziby głównej odbiorców, jak i na rzecz ich oddziałów – stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Jednocześnie Usługi wykonywane przez Spółkę nie będą świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności odbiorców w Polsce (w tym oddziałów podmiotów z Grupy w Polsce).

c)  Spółka będzie świadczyć opisane we Wniosku Usługi na rzecz podmiotów z Grupy zarówno posiadających siedzibę na terytorium innych niż Polska państw członkowskich UE, jak również posiadających siedzibę poza UE.

4.  Z treści umów zawartych przez Spółkę z Usługobiorcami, nie będzie wynikać, że świadczone na ich rzecz usługi są zwolnione od podatku od towarów i usług, gdyż taka informacja standardowo nie jest umieszczana w treści zawieranych umów, jednakże Spółka poinformuje Usługobiorców, że rezygnuje ze zwolnienia VAT w oparciu o regulację art. 43 ust. 22 ustawy o VAT.

5.  Spółka potwierdza, że Usługobiorcy zostaną poinformowani, że w trakcie trwania umowy może dojść do rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy o VAT, jak i że w przyszłości może dojść do skorzystania ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 23 ustawy o VAT.

6.  Pytanie zawarte we Wniosku Spółki dotyczy zdarzenia przyszłego i z tego powodu nie jest możliwe wskazanie zamkniętego katalogu towarów i usług, które będą przez Spółkę nabywane w związku ze świadczeniem Usług w okresach rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy o VAT. Jednocześnie Spółka może jednoznacznie wskazać, że przedmiotem zapytania są wydatki na towary i usługi niepodlegające specyficznym ograniczeniom określonym w art. 86a i art. 88 ustawy o VAT.

Wśród wydatków, od których Spółka będzie chciała korzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego wymienić można przykładowo koszty sprzętu komputerowego, drukarek, licencji i oprogramowania, najmu biura, koszty energii elektrycznej, szkolenia i rekrutacje. Spółka ponownie podkreśla, iż wśród wydatków stanowiących przedmiot zapytania nie znajdują się wydatki, dla których prawo do odliczenia podatku naliczonego jest ograniczone w oparciu o regulacje art. 86a ustawy o VAT, czy też wyłączone z prawa do odliczenia w oparciu o regulacje art. 88 ustawy o VAT.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym podatek naliczony związany z Usługami świadczonymi w okresach rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy o VAT będzie podlegał odliczeniu na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT, jako związany z Usługami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

W opisanym zdarzeniu przyszłym, podatek naliczony związany z Usługami świadczonymi w okresach rezygnacji ze zwolnienia wybranej w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy o VAT będzie podlegał odliczeniu na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT, jako związany z Usługami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Jak stanowi ust. 2 art. 28b ustawy o VAT, w przypadku, gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Z niniejszych przepisów ustawy o VAT wynika zatem, że co do zasady, usługa świadczona na rzecz podatnika inna niż wskazana w art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n ustawy o VAT podlega opodatkowaniu w miejscu siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy, chyba że jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, wówczas miejscem świadczenia tej usługi jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego ta usługa jest świadczona.

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z planowaną reorganizacją, Spółka będzie świadczyła Usługi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 oraz 41 ustawy o VAT, tj. usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, oraz usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 328, 355, 680, 1505, 1595 i 2140), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Wskazywane powyżej zwolnienia od podatku VAT mają charakter zwolnień przedmiotowych, co oznacza, że zwolnienia te są stosowane wyłącznie ze względu na rodzaj świadczonych usług i niezależne są od kryteriów podmiotowych dotyczących usługodawcy. Jednocześnie należy wskazać, że Usługi Spółki świadczone będą wyłącznie na rzecz podatników w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast w myśl art. 15 ust. 2 działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Ponieważ wszyscy odbiorcy Usług świadczonych przez Spółkę wykonują samodzielnie działalność gospodarczą odpowiadającą działalności gospodarczej określonej w ust. 2 to, w ocenie Spółki, należy stwierdzić, iż świadczone Usługi wypełnią dyspozycję art. 43 ust. 22 ustawy o VAT w zakresie odbiorcy.

W związku z rozważanym przez Spółkę złożeniem zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 pkt 2 ustawy o VAT, w ocenie Spółki, Usługi świadczone na rzecz podatników (a więc osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych, wykonujących samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności) z siedzibą poza terytorium kraju będą mieściły się w kategorii usług dających prawo do odliczenia podatku naliczonego z uwagi na poniższą argumentację.

Zgodnie z generalną zasadą wynikającą z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnik jest uprawniony do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124) w zakresie, w jakim towary i usługi są przez niego wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że prawo do odliczenia podatku VAT jest jednym z podstawowych elementów konstrukcji podatku VAT obowiązującego w Unii Europejskiej. Zasadą jest, że podatek VAT ma być neutralny dla podatników, a wyrazem tej zasady jest właśnie prawo do odliczenia podatku VAT. Tym samym przepisy dotyczące prawa do odliczenia podatku VAT powinny być interpretowane w taki sposób, żeby prawo to nie było bezpodstawnie ograniczane.

Powszechnie wskazuje się, że: „(...) możliwość odliczenia podatku naliczonego nie stanowi żadnego przywileju dla podatnika, lecz jest jego fundamentalnym i podstawowym uprawnieniem, wynikającym z samej konstrukcji podatku od towarów i usług jako podatku od wartości dodanej. Takie rozumienie prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bardzo istotną wytyczną przy wykładni dyrektyw VAT w orzecznictwie ETS. W wielu orzeczeniach bowiem interpretowano regulacje dyrektyw VAT (co wpływało na rozumienie przepisów krajowych) w taki sposób, aby osiągnięta była neutralność podatku dla podatników” (A. Bartosiewicz, Komentarz. VAT, uwagi do art. 86 ustawy o VAT, cyt. za LEX).

W drugiej kolejności należy zauważyć, że prawo do odliczenia przysługuje, jeśli nabywane towary lub usługi są związane z działalnością opodatkowaną VAT. W konsekwencji prawo do odliczenia podatku VAT nie przysługuje, jeśli nabywane towary lub usługi są związane z działalnością zwolnioną od VAT albo niepodlegającą opodatkowaniu VAT.

Należy również podkreślić, iż za dające prawo do odliczenia podatku naliczonego uznaje się również czynności, które chociaż z uwagi na miejsce świadczenia nie są opodatkowane polskim podatkiem VAT, to podlegałyby opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyby miejsce ich świadczenia było w Polsce. Zgodnie bowiem z treścią art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

Jak wskazuje się powszechnie w orzecznictwie organów podatkowych, istotną przesłanką możliwości zastosowania dyspozycji art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT jest, aby usługi świadczone przez podatnika poza terytorium kraju stanowiły usługi podlegające opodatkowaniu VAT na terytorium kraju. W taki sposób wypowiedział się przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 września 2020 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4012.369.2020.1.PJ „Przepis art. 86 ust. 8 pkt 1 wprowadza dwa podstawowe warunki, których łączne spełnienie uprawnia do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług związanych z usługami świadczonymi poza terytorium kraju:

·    pierwszym z nich jest to, aby hipotetycznie – w przypadku świadczenia takich samych usług w kraju podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co do zasady zatem świadczenie usług poza terytorium kraju powinno mieć charakter sprzedaży opodatkowanej;

·    drugi z tych warunków dotyczy posiadania przez podatnika dokumentów, z których wynika związek odliczonego podatku z czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju. Powinny to być dokumenty potwierdzające dokonanie określonych czynności opodatkowanych poza terytorium kraju i ich związek z importem lub nabyciem towarów i usług na terytorium kraju, które będą jednocześnie opisywać te czynności”.

W podobny sposób wypowiadają się przedstawiciele doktryny, przykładowo: „Zgodnie z tą regulacją podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium Polski, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Regulacja ta wydaje się dosyć skomplikowana, niemniej jednak tworzy w rzeczywistości proste i zasadne rozstrzygnięcie. Głównym, choć nie wyłącznym, jej adresatem są usługodawcy, którzy wykonują usługi na rzecz osób mających siedzibę bądź miejsce zamieszkania za granicą, a usługi te uważane są, na podstawie art. 28b–28o VATU, za wykonane poza terytorium kraju. W konsekwencji nie podlegają one opodatkowaniu polskim podatkiem.

W braku regulacji zawartej w art. 86 ust. 8 pkt 1, jeżeli podatnik dokonałby zakupów (importu) towarów lub usług w celu wykonania usług niepodlegających opodatkowaniu, rozliczenie podatku naliczonego podlegałoby podstawowej regule określonej w art. 86 ust. 1. Oznacza to, iż podatnik ten nie mógłby odliczyć podatku naliczonego ze względu na to, iż zakupy (import) nie byłyby związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Właśnie dlatego, aby uniknąć takiego, wysoce niepożądanego, obciążenia polskich usługodawców, ustawodawca wprowadził rozwiązanie szczególne, umożliwiające podatnikom odliczenie podatku naliczonego przy nabyciu (imporcie) towarów i usług związanych z wykonywaniem poza terytorium kraju czynności, które w Polsce byłyby opodatkowane. Dotyczy to nie tylko usług, ale także dostaw towarów poza terytorium Polski. Warunkiem odliczenia jest posiadanie przez podatnika dokumentów, „z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami” (tak T. Michalik [w:] VAT. KOMENTARZ, Legalis 1004221, art. 86).

Przekładając powyższe rozważania na grunt sytuacji Wnioskodawcy należy wskazać, że Usługi, które świadczyć będzie Spółka, mieścić się będą w zakresie zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 oraz pkt 41 ustawy o VAT. Z tego względu nie zostałby spełniony warunek wykonywania czynności opodatkowanych, który skutkuje brakiem możliwości odliczenia podatku naliczonego związanego z Usługami.

Jednakże ze względu na złożenie przez Spółkę zawiadomienia o wyborze opodatkowania swojej działalności (a zatem również Usług) przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 pkt 2 ustawy o VAT, w ocenie Spółki, świadczone przez nią Usługi staną się w usługami opodatkowanymi, a co za tym idzie Spółka wykonywać będzie wyłącznie działalność opodatkowaną.

Złożenie przez Spółkę zawiadomienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 ustawy o VAT skutkować będzie obowiązkiem opodatkowania przez Spółkę wszystkich usług wymienionych w treści art. 43 ust. 22 ustawy o VAT (a zatem również Usług), bez możliwości selektywnego podejścia do opodatkowania części z nich i zwolnienia innej części. Co istotne, omawiana rezygnacja ze zwolnienia świadczonych przez Spółkę usług finansowych dotyczy wszystkich usług świadczonych na rzecz podatników w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT tzw. B2B, o czym świadczy użyte przez ustawodawcę sformułowanie, że rezygnacja ze zwolnienia dotyczy usług świadczonych „na rzecz podatników”. Zatem wybór usług zwolnionych oraz opodatkowanych ma charakter kompleksowy i nie może zostać w żaden sposób ograniczony czy to podmiotowo (ze względu na rodzaj odbiorców), czy też przedmiotowo (a więc nie może mieć zastosowania tylko do określonego rodzaju usług wskazanych w przedmiotowej regulacji).

Pomocne w prawidłowym odczytaniu znaczenia regulacji zawartej w art. 43 ust. 22 ustawy o VAT jest niewątpliwie uzasadnienie projektu ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) wprowadzającej zmiany w ustawie o VAT obowiązujące od 1 stycznia 2022 r., zgodnie z którym: „Przyznanie podatnikom możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych ma na celu zapewnienie większej neutralności podatku VAT w sektorze finansowym, co mogłoby stanowić dodatkową zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji podmiotów z branży finansowej. Obecnie stosowane zwolnienie od podatku powoduje, że podatek naliczony związany ze świadczeniem tych usług nie podlega co do zasady odliczeniu. Opodatkowanie usług finansowych spowoduje powstanie u podmiotów świadczących te usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach związanych ze świadczeniem tych usług. Z kolei podmioty będące podatnikami – nabywcy takich opodatkowanych usług finansowych - będą miały prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie opodatkowanych usług finansowych na ogólnych zasadach, tj. jeżeli usługi te będą związane z wykonywaniem przez nich czynności opodatkowanych.

Proponowane do wprowadzenia rozwiązania zakładają, że podatnik rezygnujący ze zwolnienia i wybierający opodatkowanie, będzie zobowiązany do opodatkowania wszystkich świadczonych przez niego usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38, 39, 40, 40a oraz pkt 41 świadczonych na rzecz podatników. Nie będzie przy tym możliwa rezygnacja ze zwolnienia w odniesieniu tylko do wybranych rodzajów usług, np. usług udzielania kredytów, a do pozostałych stosowanie zwolnienia od podatku. Podatnik dokonujący wyboru opodatkowania usług finansowych byłby związany takim wyborem przez okres co najmniej 2 lat od momentu rezygnacji ze zwolnienia od podatku. Po upływie 2 lat, w trakcie których podatnik stosował opodatkowanie, możliwy byłby powrót do stosowania zwolnienia. Warunkiem stosowania opodatkowania usług finansowych byłoby zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania tych usług oraz zarejestrowanie takiego podatnika jako podatnika VAT czynnego”.

Ponadto, w wyniku wyboru opodatkowania świadczonych Usług, gdyby w przyszłości Spółka świadczyła inne usługi (o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 38–40a ustawy o VAT) na rzecz podatników z siedzibą działalności gospodarczej na terytorium kraju, to Spółka będzie zobowiązana do naliczenia i wykazania podatku VAT w odniesieniu do tych czynności.

Natomiast w związku z regulacją zawartą w art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, Usługi świadczone na rzecz podmiotów z siedzibą poza terytorium kraju (dla których miejscem świadczenia usług jest kraj siedziby usługobiorcy inny niż Polska), w przypadku, gdy ich świadczenie na rzecz podatników z siedzibą na terytorium kraju podlega opodatkowaniu VAT (na skutek złożenia przez Spółkę zawiadomienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 ustawy o VAT) będzie bezsprzecznie dawało Spółce prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego związanego z Usługami, bowiem spełnione zostaną wszystkie warunki, o których mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, w opisanym zdarzeniu przyszłym, podatek naliczony związany z Usługami świadczonymi w okresach rezygnacji ze zwolnienia wybranej w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy o VAT będzie podlegał odliczeniu na zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT, jako związany z Usługami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż:

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Należy jednak zauważyć, że nie każda czynność stanowiąca odpłatną dostawę towarów lub odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi być wykonywana przez podmiot o statusie podatnika działającego w takim charakterze w odniesieniu do tej czynności.

Według art. 15 ust. 1 ustawy:

Z kolei ust. 2 ww. artykułu stanowi, że:

Jak wynika z powyższego, definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Powołana wyżej definicja podatnika zawarta w ustawie o podatku od towarów i usług jest odzwierciedleniem definicji zawartej w art. 9 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11.12.2006, s. 1 ze zm.), zgodnie z którym podatnikiem jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Państwa wątpliwości dotyczą wskazania, czy podatek naliczony związany z Usługami świadczonymi w okresach rezygnacji ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy będzie podlegał odliczeniu na zasadach określonych w art. 86 ustawy, jako związany z usługami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stosownie do art. 28a ustawy – na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

Przepis art. 28a ustawy wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy o podatku od towarów i usług. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalania miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy:

W myśl art. 28b ust. 2 ustawy:

Natomiast zgodnie z ust. 4 ww. artykułu:

Z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika działającego w takim charakterze jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Ww. zasady należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy ust. 3 i 4, art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 i art. 28n ustawy nie będą przewidywać innych zasad ustalenia miejsca świadczenia.

Jak wynika z opisu sprawy, Wnioskodawca jest spółką z siedzibą w Polsce, która prowadzi działalność gospodarczą w ramach Grupy. Wnioskodawca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT w Polsce. Spółka jest zarejestrowana jako podatnik VAT UE, zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy. Co do zasady podmioty z Grupy zajmują się bankowością prywatną, inwestycyjną oraz obrotem papierami wartościowymi. Wśród podmiotów z Grupy, funkcjonują również centra usług wspólnych (taką działalność prowadzi Spółka), które to podmioty nie prowadzą działalności finansowej i nie wchodzą w relacje z zewnętrznymi klientami Grupy. Grupa zapewnia swoim klientom szeroki wachlarz usług w zakresie sprzedaży, handlu, egzekucji i rozliczeń finansowych, zapewnia płynność transakcji i umożliwia dostęp do różnorodnych produktów, tj. m.in. akcji gotówkowych, kredytów, instrumentów pochodnych i innych produktów finansowych. Grupa zajmuje się dystrybucją, handlem, finansowaniem i rozliczaniem produktów finansowych.

Spółka realizuje swoje zadania w ramach centrum usług wspólnych Grupy, specjalizując się w świadczeniu wsparcia korporacyjnego i administracyjnego na rzecz podmiotów powiązanych, tworzących sieć instytucji finansowych, uczestniczących w procesie inwestycyjnym na globalnych rynkach finansowych w wielu państwach wspólnoty europejskiej i państwach trzecich na całym świecie. W tym zakresie Spółkę wiąże globalna ramowa umowa A o świadczenie usług, której stronami są spółki z Grupy (kilkaset podmiotów) posiadające siedzibę w różnych państwach.

W związku z rozszerzeniem działalności wykonywanej w Polsce, do katalogu usług świadczonych przez Spółkę trafią usługi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy (usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi) oraz art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy (usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe), czyli usługi wskazane w art. 43 ust. 22 ustawy. W związku z planowanym rozszerzeniem zakresu świadczonych usług, Spółka rozważa przed rozpoczęciem wykonywania Usług złożenie pisemnego zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 22 pkt 2 ustawy.

Spółka wskazuje, że miejsce świadczenia Usług ustalane jest w oparciu o art. 28b ustawy a Spółka nie będzie świadczyć Usług dla podmiotów innych niż wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą, bowiem wszyscy zleceniodawcy Usług są podmiotami prowadzącymi samodzielnie działalność gospodarczą odpowiadającą działalności gospodarczej opisanej w art. 15 ust. 2 ustawy (w ramach szeroko rozumianego rynku sektora finansowego). Spółka nie świadczy ani nie będzie świadczyć Usług na rzecz odbiorców nieprowadzących działalności gospodarczej.

Usługobiorcy (podmioty, na rzecz których Spółka będzie świadczyć Usługi) będą podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy. Spółka będzie świadczyć Usługi na rzecz podmiotów z Grupy posiadających siedzibę w innych państwach członkowskich UE (przykładowo w B) lub poza Unią Europejską (przykładowo w C, D lub E). Podmioty, na rzecz których Spółka będzie świadczyć Usługi, posiadające siedzibę w innych państwach członkowskich UE będą zarejestrowane, jako podatnicy podatku od wartości dodanej, natomiast podmioty posiadające siedzibę poza UE spełniać będą definicję podatnika z art. 28a pkt 1 lit. a ustawy, tj. będą wykonywać samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel, czy rezultat takiej działalności. Część podmiotów, będących odbiorcami Usług świadczonych przez Spółkę, posiadają oddziały w różnych krajach (państwach członkowskich UE oraz poza UE), a Usługi mogą być świadczone zarówno na rzecz miejsca siedziby głównej odbiorców, jak i na rzecz ich oddziałów – stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Jednocześnie Usługi wykonywane przez Spółkę nie będą świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności odbiorców w Polsce (w tym oddziałów podmiotów z Grupy w Polsce). Spółka będzie świadczyć Usługi na rzecz podmiotów z Grupy zarówno posiadających siedzibę na terytorium innych niż Polska państw członkowskich UE, jak również posiadających siedzibę poza UE.

Z treści umów zawartych przez Spółkę z Usługobiorcami, nie będzie wynikać, że świadczone na ich rzecz usługi są zwolnione od podatku od towarów i usług, gdyż taka informacja standardowo nie jest umieszczana w treści zawieranych umów, jednakże Spółka poinformuje Usługobiorców, że rezygnuje ze zwolnienia od podatku VAT w oparciu o regulację art. 43 ust. 22 ustawy. Spółka potwierdza, że Usługobiorcy zostaną poinformowani, że w trakcie trwania umowy może dojść do rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy, jak i że w przyszłości może dojść do skorzystania ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 23 ustawy.

Spółka wskazała, że nie jest możliwe wskazanie zamkniętego katalogu towarów i usług, które będą przez Spółkę nabywane w związku ze świadczeniem Usług w okresach rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy (zdarzenie przyszłe). Jednocześnie Spółka wskazała, że przedmiotem zapytania są wydatki na towary i usługi niepodlegające specyficznym ograniczeniom określonym w art. 86a i art. 88 ustawy. Wśród wydatków, od których Spółka będzie chciała korzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, wymienić można przykładowo koszty sprzętu komputerowego, drukarek, licencji i oprogramowania, najmu biura, koszty energii elektrycznej, szkolenia i rekrutacje. Spółka ponownie podkreśla, iż wśród wydatków stanowiących przedmiot zapytania nie znajdują się wydatki, dla których prawo do odliczenia podatku naliczonego jest ograniczone w oparciu o regulacje art. 86a ustawy, czy też wyłączone z prawa do odliczenia w oparciu o regulacje art. 88 ustawy.

Zatem, z powyższego wynika, że przedmiotowe Usługi będą świadczone na rzecz Usługobiorców posiadających siedzibę zarówno na terytorium innych niż Polska państw członkowskich UE (przykładowo w B), jak również posiadających siedzibę poza UE (przykładowo w C, D lub E), którzy – jak wskazała Spółka – wypełniają definicję podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy. Część podmiotów, będących odbiorcami Usług świadczonych przez Spółkę, posiada oddziały w państwach członkowskich UE oraz poza UE, a Usługi mogą być świadczone zarówno na rzecz miejsca siedziby głównej odbiorców, jak i na rzecz ich oddziałów – stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy. Jednocześnie Usługi wykonywane przez Spółkę nie będą świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności odbiorców w Polsce.

Wobec powyższego, miejscem świadczenia (opodatkowania) przedmiotowych Usług na rzecz podmiotów z siedzibą na terenie państw członkowskich UE oraz poza UE jest miejsce, w którym podatnik będący Usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Natomiast w przypadku, gdy Usługi będą świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej Usługobiorców, które znajduje się w innym miejscu niż ich siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia przedmiotowych Usług będzie to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z powyższym Usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju.

W analizowanej sprawie wskazali Państwo, że w związku z rozszerzeniem działalności wykonywanej w Polsce do katalogu usług świadczonych przez Wnioskodawcę trafią usługi, o których mowa w art. 43 ust 1 pkt 12 ustawy (usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi) oraz art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy (usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe) (dalej: Usługi), czyli usługi wskazane w art. 43 ust. 22 ustawy. W sytuacji, przedstawionej w niniejszej sprawie, przedmiotowe Usługi świadczone będą przez Spółkę na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy, z siedzibą na terenie państw członkowskich UE oraz poza UE lub ich oddziałów (w UE i poza UE), a miejscem świadczenia tych Usług będzie terytorium innego kraju niż terytorium Polski, dlatego przedmiotowe Usługi świadczone przez Spółkę nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium Polski.

Dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może albo być opodatkowana, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone między innymi w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy:

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.).

Zgodnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE:

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy:

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy stanowi implementację zwolnienia przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. f) Dyrektywy 2006/112/WE Rady, z którego wynika, że:

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy:

Jednocześnie, art. 43 ust. 23 ustawy stanowi, że:

Zgodnie z art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, w krajach członkowskich UE usługi finansowe korzystają zasadniczo ze zwolnienia od opodatkowania VAT. Stosownie jednak do art. 137 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE Rady państwa członkowskie mogą przyznać podatnikom prawo wyboru opodatkowania transakcji finansowych, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. b)-g).

Na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy, wprowadzono w Polsce możliwość wyboru przez podatnika opcji opodatkowania wykonywanych przez niego usług zarządzania, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a-g ustawy oraz usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe (43 ust. 1 pkt 41 ustawy), świadczonych wyłącznie na rzecz podatników. Warunkiem wyboru opodatkowania ww. usług jest zarejestrowanie podatnika, jako podatnika VAT czynnego oraz złożenie w stosownym terminie naczelnikowi urzędu skarbowego zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług. Jednakże jest to tylko na zasadzie wyboru dokonanego przez Polskę jako kraj członkowski i w dalszej kolejności wyboru dokonanego przez podatnika. Nie w każdym kraju musi zatem występować opodatkowanie takich usług.

Należy zaznaczyć, że opcja wyboru opodatkowania ww. usług dotyczy czynności zwolnionych od podatku VAT, a więc takich, które zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy, podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium kraju, jednak ze względu na przyznane w przepisach ustawy lub rozporządzania zwolnienie nie skutkują obowiązkiem naliczenia należnego podatku VAT.

Istotnym dla zastosowania opcji opodatkowania usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 i pkt 41 ustawy, jest zatem to, by stanowiły one czynność podlegającą opodatkowaniu na terytorium kraju. O miejscu opodatkowania danej czynności decyduje z kolei ustalone na podstawie przepisów ustawy miejsce świadczenia usług wskazujące kraj, w którym powinien zostać rozliczony podatek VAT.

W sytuacji, w której przedmiotowe Usługi będą świadczone przez Spółkę (podatnika) na rzecz podmiotów posiadających siedzibę na terenie UE oraz poza UE (podmiotom z państw trzecich) oraz ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju, to zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy, usługi takie podlegają opodatkowaniu poza Polską, czyli na terenie kraju nie podlegają opodatkowaniu. W związku z tym w odniesieniu do takich usług podatnik nie może „zrezygnować ze zwolnienia” od podatku, bo w stosunku do czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium kraju takiego zwolnienia nie stosuje.

Jak bowiem wskazano wyżej na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/122/WE Rady usługi finansowe zasadniczo korzystają ze zwolnienia od opodatkowania VAT, natomiast Polska przepisami tzw. Polskiego Ładu wprowadziła możliwość opodatkowania usług finansowych. Jednakże jest to tylko na zasadzie wyboru dokonanego przez Polskę jako kraj członkowski i w dalszej kolejności wyboru dokonanego przez podatnika. Nie w każdym kraju musi zatem występować opodatkowanie takich usług.

Zatem, przyjąć należy, że w odniesieniu do Usług, które będą świadczone przez Spółkę na rzecz Usługobiorców z siedzibą w UE oraz poza UE, jak również Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju, Spółka nie będzie uprawniona do wyboru opcji opodatkowania ww. Usług na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy, gdyż czynności te nie będą podlegały opodatkowaniu na terytorium kraju.

Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że w myśl art. 86 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Podkreślić należy, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Przepisy ustawy nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może być pośredni lub bezpośredni.

Związek bezpośredni występuje wówczas, gdy nabywane towary bądź usługi służą dalszej odsprzedaży lub też w bezpośredni sposób wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Natomiast o związku pośrednim mówimy wtedy, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania podmiotu, a więc w sposób pośredni wiążą się z działalnością gospodarczą i z osiąganymi przychodami. Aby wskazać, czy określone zakupy mają związek pośredni musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy między dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu. Pośredni związek dokonanych zakupów z działalnością gospodarczą występuje wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania przychodu, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotów.

Ponadto należy podkreślić, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Na podstawie przepisu art. 88 ust. 4 ustawy:

Z przywołanych przepisów prawa wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Odliczyć zatem można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Wskazana zasada wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Jednak jak stanowi art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy :

Jak wynika z cyt. przepisu, warunkiem do odliczenia podatku naliczonego związanego z usługami świadczonymi poza terytorium kraju jest to, aby – hipotetycznie – w przypadku wykonywania tych samych usług w kraju podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Powołany przepis wymaga ponadto, aby podatnik posiadał dokumenty, z których wynikać będzie związek odliczonego podatku z czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju. Powinny to być przede wszystkim dokumenty potwierdzające dokonanie określonych czynności poza terytorium kraju, które będą jednocześnie opisywać te czynności.

W tym miejscu wskazać należy, że z treści art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy wynika, że podatnik podatku od towarów i usług, który dokonuje dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, zachowuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, przy spełnieniu określonych warunków. Przepis ten winien być rozumiany w ten sposób, że upoważnia do odliczenia podatku naliczonego nie tyle w sytuacji, gdy podatnik podatku od towarów i usług wykazuje podatek należny z tytułu wykonywania na terenie kraju czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, ale gdy wykazuje fakt dostawy towarów lub świadczenia usług, które z uwagi na przepisy dotyczące miejsca świadczenia opodatkowane są poza terytorium kraju.

Jak wynika z treści art. 86 ust. 9 ustawy:

Należy podkreślić, że powołany przepis wymaga, aby podatnik posiadał dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju. Powinny to być przede wszystkim dokumenty potwierdzające dokonanie określonych czynności poza terytorium kraju, które jednocześnie opisują te czynności.

W tym miejscu ponownie wskazać, że na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy, wprowadzono w Polsce możliwość wyboru przez podatnika opcji opodatkowania wykonywanych przez niego usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 ustawy, świadczonych wyłącznie na rzecz podatników. Warunkiem wyboru opodatkowania ww. usług jest zarejestrowanie podatnika jako podatnika VAT czynnego oraz złożenie w stosownym terminie naczelnikowi urzędu skarbowego zawiadomienia o wyborze opodatkowania tych usług.

Opodatkowanie usług, o których mowa powyżej, powoduje powstanie u podmiotów świadczących te usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach związanych z ich świadczeniem. Z kolei podmioty będące podatnikami – nabywcy takich opodatkowanych usług – będą miały prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie opodatkowanych usług na ogólnych zasadach, tj. jeżeli usługi te będą związane z wykonywaniem przez nich czynności opodatkowanych.

Mając zatem na uwadze treść powołanych powyżej przepisów prawa, przedstawiony opis sprawy oraz powyższe rozważania należy wskazać, że Spółka nie nabędzie prawa do odliczenia – na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy – od nabycia towarów i usług związanych ze świadczeniem przedmiotowych Usług na rzecz podatników posiadających siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego UE i spoza UE, jak i na rzecz ich oddziałów posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju (na terytorium innego państwa członkowskiego UE i spoza UE). Nie można bowiem założyć, że związane ze świadczeniem ww. usług zakupy towarów i usług dotyczą czynności (opodatkowanych poza terytorium kraju), które gdyby były wykonane na terytorium kraju, to byłyby opodatkowane podatkiem VAT.

Prawo do odliczenia wskazane w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy dotyczy bowiem tylko tych czynności, które zasadniczo są opodatkowane i dają prawo do odliczenia, czyli w kraju konsumpcji też wystąpiłoby opodatkowanie.

Ponadto, Spółce nie będzie przysługiwać również prawo do odliczenia podatku naliczonego – na postawie art. 86 ust. 9 ustawy – w związku ze świadczeniem przez Spółkę usług, wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, na rzecz podmiotów posiadających siedzibę poza UE, jak i na rzecz ich oddziałów posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju (poza UE), gdyż – jak wynika z powołanego powyżej art. 86 ust. 9 ustawy – prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w związku z wykonywaniem czynności zwolnionych od podatku wyłącznie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 37-41 ustawy. Zatem – od wydatków związanych z Usługami świadczonymi przez Spółkę, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy – na rzecz podmiotów posiadających siedzibę poza UE, jak i na rzecz ich oddziałów posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju (poza UE), Spółce nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia na podstawie art. 86 ust. 9 ustawy, gdyż wydatki związane ze świadczeniem ww. usług nie dotyczą czynności zwolnionych wymienionych w art. 86 ust. 9 ustawy.

Spółce będzie przysługiwać natomiast prawo do odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 9 ustawy w stosunku do przedmiotowych Usług świadczonych dla podatników posiadających siedzibę poza UE, jak i na rzecz ich oddziałów posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza terytorium kraju (poza UE), gdyż nabyte towary i usługi dotyczą czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, wykonywanych na terytorium kraju, w przypadku, gdy miejscem świadczenia tych usług jest terytorium państwa trzeciego, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

Zatem, jeśli Spółka będzie posiadała dokumenty, z których będzie wynikał związek odliczonego podatku z czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju, wówczas Spółce będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych ze świadczeniem usług – o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy – na rzecz podatników spoza UE. Prawo to będzie przysługiwało pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, o których mowa w art. 88 ustawy.

Podsumowując, w okresach rezygnacji ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 22 ustawy, Spółce:

-    nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem Usług na rzecz Usługobiorców mających siedzibę w UE oraz Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w UE;

-    nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem Usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy, świadczonych na rzecz Usługobiorców mających siedzibę poza UE (w państwie trzecim) oraz Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza UE (w państwie trzecim);

-    będzie przysługiwać – na podstawie art. 86 ust. 9 ustawy – prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem Usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy, na rzecz Usługobiorców mających siedzibę poza UE (w państwie trzecim) oraz Ich oddziałów, posiadających stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej poza UE (w państwie trzecim).

Tym samym, Państwa stanowisko w zakresie przysługującego Spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku ze świadczeniem przedmiotowych Usług „bowiem spełnione zostaną wszystkie warunki, o których mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT” należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ponadto, należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o opis sprawy, w tym w szczególności o informację, że: „W związku z rozszerzeniem działalności wykonywanej w Polsce do katalogu usług świadczonych przez Wnioskodawcę trafią usługi, o których mowa w art. 43 ust 1 pkt 12 ustawy o VAT (usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi) oraz art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT (usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe)”. Kwestia kwalifikacji usług świadczonych przez Spółkę nie była przedmiotem oceny tut. Organu, lecz przyjęto to jako element opisu sprawy. Zatem w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA.

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).