Jak po wyroku Trybunału Konstytucyjnego pracodawca, u którego działają związki zawodowe, powinien ustalić warunki wynagradzania pracowników

Pracodawca, u którego działa zakładowa organizacja związkowa, musi uzgadniać z nią regulamin wynagradzania. Jeśli jednak uzgodnienie treści regulaminu nie jest możliwe, pracodawca powinien ustalać warunki płacowe indywidualnie, w umowach o pracę.

Przepisy Kodeksu pracy i ustawy o związkach zawodowych były kwestionowane przez pracodawców w zakresie dotyczącym zasad ustalania wewnętrznych przepisów płacowych, przed Trybunałem Konstytucyjnym. Pracodawcy zarzucali niekonstytucyjność wskazanych regulacji ustawowych. Ostatecznie TK przesądził o ich zgodności z konstytucją w wyroku z 2 października 2018 r. (K 26/15).

Zasady ustalania przepisów płacowych

Regulamin wynagradzania ustala pracodawca. Posiadanie takiego regulaminu (oraz regulaminu pracy) jest obligatoryjne dla pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy i zatrudniających:

• co najmniej 50 pracowników,
• co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o jego ustalenie (art. 77² § 1-1² Kodeksu pracy).

Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 50 pracowników tworzą dobrowolnie wskazane przepisy wewnątrzzakładowe.

Ponieważ regulamin wynagradzania dotyczy kwestii związanych z wynagradzaniem pracowników - ważnych zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika - tryb jego wprowadzania i zmiany jest bardzo sformalizowany. Przepisy Kodeksu pracy nakazują pracodawcy uzgodnienie regulaminu wynagradzania z działającą u niego zakładową organizacją związkową. W regulacjach Kodeksu pracy został wyraźnie wskazany sposób postępowania na wypadek kwestionowania przez organizację związkową propozycji pracodawcy dotyczących ustalania regulaminu pracy. W przypadku sporów dotyczących regulaminu wynagradzania (jeżeli zakładowa organizacja związkowa nie akceptuje złożonej przez pracodawcę propozycji regulaminu) nie przewidziano specjalnego trybu postępowania.

Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy u pracodawcy działa kilka organizacji związkowych. Od dnia przedstawienia im przez pracodawcę projektu regulaminu wynagradzania (otrzymania dokumentu) mają one 30 dni na wyrażenie wspólnego, uzgodnionego stanowiska. Wyrażenie uzgodnionej przez organizacje opinii akceptującej zaproponowane przez pracodawcę rozwiązania uprawnia go do wprowadzenia regulaminu wynagradzania w życie. Inaczej jest, gdy organizacje związkowe działające u pracodawcy wyrażą wspólne negatywne stanowisko w zakresie proponowanej przez pracodawcę treści regulaminu. Uniemożliwia to samodzielne ustalenie treści regulaminu przez zatrudniającego (wyrok SN z 12 lutego 2004 r., I PK 349/03, OSNP 2005/1/4). Jeżeli zakładowe organizacje związkowe nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzję w sprawie regulaminu podejmuje pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych. W takim przypadku należy uznać, że stanowisko organizacji związkowych ma charakter wyłącznie opiniodawczy. Zatem regulamin wynagradzania będzie mógł zostać ustalony samodzielnie przez pracodawcę.