(1)

Substancje perfluoroalkilowe (PFAS) były, a niektóre z nich wciąż są, powszechne w zastosowaniach przemysłowych i konsumenckich, w tym w plamoodpornych powłokach tkanin i dywanów, olejoodpornych powłokach materiałów z papieru i kartonu przeznaczonych do kontaktu z żywnością, pianach gaśniczych, substancjach powierzchniowo czynnych stosowanych w górnictwie i wydobyciu ropy naftowej, środkach do pielęgnacji podłóg oraz w składzie insektycydów. Ich powszechne stosowanie w połączeniu z ich trwałością w środowisku doprowadziły do powszechnie występującego zanieczyszczenia środowiska. Zanieczyszczenie żywności tymi substancjami jest spowodowane głównie bioakumulacją w wodnych i lądowych łańcuchach pokarmowych oraz korzystaniem z materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością zawierających PFAS. Do PFAS występujących w żywności i w organizmie ludzkim w największych stężeniach zalicza się kwas perfluorosulfonowy (PFOS) i kwas perfluorooktanowy (PFOA) oraz ich sole.

(2)

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności ("Urząd") zwrócił się zatem do panelu naukowego ds. zanieczyszczeń w łańcuchu żywnościowym o przygotowanie opinii w sprawie znaczenia żywności oraz względnego udziału poszczególnych środków spożywczych i materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością dla narażenia ludzi na PFOS, PFOA i ich sole, a także o radę w sprawie dalszych kroków w związku z oceną ryzyka dotyczącą PFAS.

(3)

21 lutego 2008 r. panel naukowy ds. zanieczyszczeń w łańcuchu żywnościowym przyjął opinię naukową w sprawie PFOS, PFOA i ich soli (1), stwierdzając, że zaleca się dalsze zbieranie danych dotyczących poziomu PFAS w żywności i u ludzi, w szczególności w odniesieniu do monitorowania tendencji w zakresie narażenia człowieka.

(4)

Dodatkowe dane na temat występowania różnych PFAS w żywności zgromadzono w zaleceniu Komisji 2010/161/UE (2).

(5)

W 2020 r., na wniosek Komisji, Urząd zaktualizował swoją ocenę ryzyka dotyczącą PFOS i PFOA i rozszerzył jej zakres na kwas perfluorononanowy (PFNA) oraz kwas perfluoroheksanosulfonowy (PFHxS), biorąc pod uwagę najnowszy stan wiedzy naukowej oraz dane dotyczące występowania zgromadzone zgodnie z zaleceniem 2010/161/UE. W swojej opinii w sprawie zagrożenia dla zdrowia ludzkiego związanego z substancjami perfluoroalkilowymi (3) Urząd stwierdził, że część populacji europejskiej przyjmuje te substancje w ilościach przekraczających dopuszczalną tygodniową dawkę. Urząd stwierdził jednak, że w przypadku wielu rodzajów żywności wciąż brak jest reprezentatywnego zbioru danych dotyczących występowania, dlatego też zalecił gromadzenie tego rodzaju danych dla szerokiego spektrum PFAS, które mogą potencjalnie występować w różnych kategoriach powszechnie spożywanej żywności. Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, że pomiaru stężenia PFAS w niektórych rodzajach żywności można było dokonać wyłącznie przy zastosowaniu bardzo wrażliwych metod analitycznych, które w chwili obecnej nie są dostępne w większości laboratoriów, zaleca się wdrożenie wrażliwych metod analitycznych na potrzeby przeprowadzania analiz stężenia PFAS.

(6)

W świetle opinii Urzędu należy zgromadzić dane dotyczące występowania szerokiego spektrum PFAS w żywności, które będą istotne z punktu widzenia narażenia człowieka na PFAS i które posłużą do przeprowadzenia oceny narażenia z dietą, a także zastanowić się nad koniecznością uregulowania dopuszczalnego stężenia tych substancji w określonych wyrobach. W tym celu należy monitorować konkretne rodzaje żywności wytwarzane w określony sposób lub wykazujące określone właściwości, w przypadku których stwierdzono brak odpowiednich danych, i przedstawić szacunki dotyczące współczynników przetworzenia różnych produktów przetworzonych.

(7)

Należy przeprowadzać badania następcze mające na celu wykrycie źródeł zanieczyszczenia, aby umożliwić podejmowanie działań następczych służących zapobieżeniu występowania PFAS w żywności. Aby zapewnić odpowiednie wskazówki w tym względzie, należy wyznaczyć orientacyjne poziomy stężeń PFAS w żywności. Choć poziomy te nie powinny wpływać na możliwość wprowadzenia jakiejkolwiek żywności do obrotu, w przypadku gdy stężenie PFAS w danym środku spożywczym przekroczy te poziomy, należy przeprowadzić wspomniane badania. Na potrzeby ilościowego określania stężeń PFAS w żywności należy stosować dostatecznie wrażliwe metody analityczne. Do stosowania tych metod należy zachęcać, wydając zalecenia dotyczące docelowych granic oznaczalności.

(8)

Żywność pochodzenia zwierzęcego stanowi istotny czynnik zwiększający narażenie ludzi na PFAS. Urząd stwierdził, że PFAS przenoszą się z paszy na żywność pochodzenia zwierzęcego, przy czym między poszczególnymi gatunkami i poszczególnymi rodzajami PFAS można zaobserwować wyraźne różnice w tym zakresie. PFAS mogą również przenosić się z gleby spożywanej przez zwierzęta utrzymywane w warunkach fermowych poszukujące pożywienia i z wody pitnej dla zwierząt. Dlatego też na potrzeby badań następczych mających na celu ustalenie przyczyn zanieczyszczenia, jeżeli maksymalne poziomy PFAS w żywności pochodzenia zwierzęcego określone w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1881/2006 (4) zostały przekroczone, należy również zapewnić laboratoriom możliwość zbadania paszy, wody pitnej dla zwierząt oraz gleby na obszarze, na którym żyją zwierzęta. Obecnie zgromadzono jednak wyłącznie niewielką ilość danych świadczących o występowaniu PFAS w stosowanej w Unii paszy, które dawałyby podstawy do przeprowadzenia badań paszy jako potencjalnego źródła PFAS w żywności pochodzenia zwierzęcego. Ponieważ tylko niewielka liczba laboratoriów jest w stanie oznaczyć poziom PFAS w paszy, unijne laboratorium referencyjne podejmuje dalsze działania w zakresie badań pod kątem występowania fluorowcowanych trwałych zanieczyszczeń organicznych w paszy i żywności, aby wesprzeć laboratoria w rozwinięciu takiej zdolności. Wspomniane działania powinny umożliwić przyjęcie kolejnych zaleceń w sprawie PFAS w paszy w przyszłości, po uzyskaniu przez laboratoria wystarczającej zdolności analitycznej; w międzyczasie państwom członkowskim, których laboratoria mają już możliwość analizowania poziomu PFAS w paszy, zaleca się rozpoczęcie przeprowadzania takich analiz, natomiast państwom członkowskim, których laboratoria nie dysponują jeszcze wymaganą zdolnością analityczną, zaleca się zlecenie tym laboratoriom dokonania walidacji metod analitycznych stosowanych do oznaczania poziomu PFAS w paszy.

(9)

Aby zapewnić reprezentatywność próbek dla badanej partii, należy postępować zgodnie z procedurami pobierania próbek opisanymi w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2022/1428 (5) określającego metody pobierania próbek i przeprowadzania analiz na potrzeby kontrolowania substancji perfluoroalkilowych w niektórych środkach spożywczych,

1.

Państwa członkowskie powinny prowadzić badania pod kątem występowania następujących PFAS w żywności:

Państwa członkowskie powinny również w miarę możliwości prowadzić badania pod kątem obecności związków podobnych do PFOS, PFOA, PFNA i PFHxS, ale posiadających inny łańcuch alkilowy, i oznaczać odpowiedni poziom ich występowania w żywności, wodzie pitnej lub surowicy ludzkiej - dotyczy to m.in. następujących substancji:

Państwa członkowskie powinny również rozważyć możliwość prowadzenia badań pod kątem występowania w żywności nowo pojawiających się PFAS takich jak:

2.

Należy gromadzić dane dotyczące następujących metod produkcji lub właściwości produktu:

Analiza powinna obejmować wyłącznie jadalną część środków spożywczych. Przed pobraniem próbki owoce, warzywa oraz korzenie i bulwy zawierające skrobię należy umyć, dbając o to, aby nie zanieczyścić ich dodatkowymi PFAS za pośrednictwem wody służącej do mycia. Żywność dla niemowląt i małych dzieci należy badać w postaci suchej lub płynnej, w zależności od formy, w jakiej dany produkt jest wprowadzany do obrotu.

Należy gromadzić dane dotyczące żywności wytwarzanej w regionach niezanieczyszczonych, przy czym dopuszcza się również możliwość zgłaszania danych dotyczących żywności pochodzącej z regionów zanieczyszczonych, o ile takie dane zostaną wyraźnie wyszczególnione przy ich zgłaszaniu Urzędowi.

3.

4.

5.

6.

Państwa członkowskie korzystające z metod, które nie pozwalają uzyskać powyższych granic oznaczalności, mogą przedkładać wyniki uzyskane przy zastosowaniu metod o wyższych granicach oznaczalności. Takie państwa członkowskie powinny jednak podjąć działania niezbędne do jak najszybszego osiągnięcia tych docelowych granic oznaczalności.

7.

8.