(1)

Sprawozdania na temat oceny zagrożeń dotyczące nowych substancji psychoaktywnych: 2-(metyloamino)-1-(3-metylofenylo)propan-1-onu (3-metylometkatynonu, 3-MMC) oraz 1-(3-chlorofenylo)-2-(metyloamino)propan-1-onu (3-chlorometkatynonu, 3-CMC) zostały sporządzone zgodnie z art. 5c rozporządzenia (WE) nr 1920/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (2) przez komitet naukowy Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA; Centrum), działający w rozszerzonym składzie zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 5c ust. 4 tego rozporządzenia, w dniach 18 i 19 listopada 2021 r.25 listopada 2021 r. Centrum przedłożyło Komisji i państwom członkowskim sprawozdania na temat oceny zagrożeń.

(2)

3-MMC i 3-CMC to syntetyczne katynony o działaniu psychostymulującym. Są to produkty pochodne katynonu, ściśle powiązane, odpowiednio, z metkatynonem (efedronem) i mefedronem (4-metylometkatynonem; 4-MMC) oraz z metkatynonem i 4-chlorometkatynonem (4-CMC; klefedronem), oraz mające podobne do nich działanie psychostymulujące. Katynon, metkatynon, mefedron i 4-CMC są objęte kontrolą na podstawie Konwencji Narodów Zjednoczonych o substancjach psychotropowych z 1971 r.

(3)

3-MMC jest dostępny w Unii Europejskiej co najmniej od 2012 r. i wykryto go w 23 państwach członkowskich. Po spadku liczby konfiskat w Europie w latach 2016-2018 wydaje się, że 3-MMC pojawił się ponownie - w 2020 r. skonfiskowano około 740 kg tej substancji w formie proszku, a jej przywóz, dystrybucja i użycie utrzymywały się w 2021 r.; tylko w czasie jednej akcji na dużą skalę przeprowadzonej w ubiegłym roku na granicy zewnętrznej Unii skonfiskowano nieco ponad 120 kg tego proszku.

(4)

Informacje pochodzące z konfiskat i pobranych próbek wskazują, że 3-MMC jest zwykle dostępny na rynku narkotykowym w postaci proszku. Zgłoszono również istnienie tej substancji w innych postaciach, takich jak tabletki czy kapsułki, ale w znacznie mniejszym zakresie. Okazjonalnie zgłaszano również płyny, materiał ziołowy oraz bibułki zawierające 3-MMC.

(5)

Pięć państw członkowskich zgłosiło łącznie 27 przypadków śmiertelnych, w których potwierdzono ekspozycję na 3-MMC. Cztery państwa członkowskie zgłosiły również 14 przypadków ostrego zatrucia bez skutku śmiertelnego, w których potwierdzono ekspozycję na 3-MMC.

(6)

3-CMC jest dostępny w Unii Europejskiej co najmniej od 2014 r. i wykryto go w 23 państwach członkowskich. W latach 2020-2021 skonfiskowano około 2 500 kg 3-CMC w postaci proszku, co stanowi ponad 90 % całkowitej ilości skonfiskowanego 3-CMC w tej postaci od czasu, gdy rozpoczęto monitorowanie tej substancji w Europie.

(7)

Informacje pochodzące z konfiskat i pobranych próbek wskazują, że 3-CMC jest zwykle dostępny na rynku narkotykowym w postaci proszku. Zgłoszono również istnienie tej substancji w innych postaciach, takich jak tabletki czy kapsułki, ale w znacznie mniejszym zakresie. Okazjonalnie zgłaszano również płyny, materiał ziołowy oraz bibułki zawierające 3-CMC.

(8)

Dwa państwa członkowskie zgłosiły łącznie 10 przypadków śmiertelnych, w których potwierdzono ekspozycję na 3-CMC. Jedno państwo członkowskie zgłosiło również jeden przypadek ostrego zatrucia bez skutku śmiertelnego, w którym potwierdzono ekspozycję na 3-CMC.

(9)

Z dostępnych informacji wynika, że chociaż 3-MMC i 3-CMC jako takie są zwykle sprzedawane i poszukiwane jako stymulanty, wydaje się, że przynajmniej w części substancje te są produkowane, przywożone, dystrybuowane, sprzedawane i używane jako legalne zamienniki kontrolowanych stymulantów, w tym amfetaminy, kokainy i MDMA. Mogą one również być niewłaściwie sprzedawane jako inne narkotyki.

(10)

Dostępne są jedynie ograniczone informacje dotyczące udziału przestępczości zorganizowanej w produkcji, nielegalnym obrocie i dystrybucji 3-MMC i 3-CMC w Unii. Pewne informacje wskazują jednak na istnienie czynów przestępczych, takich jak nielegalny obrót, nielegalna produkcja i przestępstwa związane z wprowadzaniem do obrotu, w odniesieniu do obu substancji.

(11)

Z dostępnych informacji wynika, że 3-MMC i 3-CMC są produkowane przez przedsiębiorstwa chemiczne spoza Unii i przywożone do niej na skalę przemysłową. Ponadto nieliczne informacje wskazują na to, że część produkcji odbywa się w nielegalnych laboratoriach w Europie.

(12)

3-MMC i 3-CMC nie mają w Unii - ani, jak się wydaje, nigdzie indziej - uznanego zastosowania medycznego u ludzi ani u zwierząt. Poza wykorzystywaniem tych substancji w analitycznych materiałach referencyjnych i w badaniach naukowych nic nie wskazuje na to, że mogą one być on stosowane do innych celów.

(13)

Zagrożenia zdrowotne i społeczne związane z 3-MMC i 3-CMC prawdopodobnie wykazują pewne podobieństwa z innymi ściśle powiązanymi syntetycznymi katynonami i psychostymulantami znajdującymi się pod kontrolą międzynarodową. Dostępne dowody oraz informacje dotyczące zagrożeń zdrowotnych i społecznych związanych z tymi substancjami stanowią wystarczającą podstawę do włączenia 3-MMC i 3-CMC do definicji narkotyku. Niemniej jednak w sprawozdaniach na temat oceny zagrożeń ustalono również, że dalsze badania mogłyby pozwolić na uzyskanie odpowiedzi na wiele pytań dotyczących 3-MMC i 3-CMC, wynikających z braku danych na temat zagrożeń dla zdrowia jednostki i dla zdrowia publicznego lub ryzyka społecznego.

(14)

3-MMC i 3-CMC nie są wymienione w wykazie substancji objętych kontrolą w ramach Jednolitej konwencji (ONZ) o środkach odurzających z 1961 r., zmienionej protokołem z 1972 r., ani Konwencji (ONZ) o substancjach psychotropowych z 1971 r. 3-CMC nie został jeszcze oceniony w ramach systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, natomiast 3-MMC został poddany w listopadzie 2016 r. krytycznemu przeglądowi, przeprowadzonemu przez Komitet Ekspertów WHO ds. Uzależnień od Środków Odurzających, który to przegląd nie przyniósł jednoznacznych wniosków. Komitet nie zdołał osiągnąć konsensusu - zamiast tego odroczył wydanie opinii i zwrócił się do Sekretariatu o przeprowadzenie kolejnego krytycznego przeglądu 3-MMC na kolejnym posiedzeniu komitetu ekspertów. Komitet nie przeprowadził jeszcze kolejnego przeglądu 3-MMC. Od czasu tego krytycznego przeglądu w 2016 r. państwa członkowskie zgłosiły nowe istotne informacje, wskazujące, że 3-MMC może stanowić zagrożenie zdrowotne i społeczne na poziomie Unii, a zatem należy włączyć tę substancję do definicji narkotyku obowiązującej w prawie Unii.

(15)

Informacje pochodzące z konfiskat przeprowadzonych przez organy ścigania w latach 2020-2021 wskazują na to, że dostępność i potencjał rozpowszechniania w Unii zarówno w przypadku 3-MMC, jak i 3-CMC niedawno wzrosły i mogą być znaczne. Dostępne informacje wskazują na to, że używanie 3-MMC i 3-CMC powoduje szkody dla zdrowia związane z ich ostrą toksycznością, a w przypadku 3-MMC także z ryzykiem nadużywania i potencjałem uzależniającym. Ze względu na brak badań nie ma pewności co do potencjału uzależniającego i ryzyka nadużywania w przypadku 3-CMC. Szkodę zdrowotną uznaje się za zagrażającą życiu, gdyż może ona spowodować śmierć lub śmiertelny uraz, ciężką chorobę, ciężkie upośledzenie fizyczne lub psychiczne, bądź rozprzestrzenianie się chorób, w tym transmisję wirusów krwiopochodnych, takich jak wirusowe zapalenie wątroby typu C i HIV. Skutki te są porównywalne z oddziaływaniem innych ściśle powiązanych syntetycznych katynonów i psychostymulantów objętych kontrolą międzynarodową, chociaż wymaga to dalszych badań.

(16)

Dostępne informacje wskazują również, że używanie 3-MMC i 3-CMC może powodować ryzyko społeczne i prowadzić do marginalizacji oraz większej podatności na zagrożenia. Może również stwarzać szerzej rozumiane zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, zwłaszcza w przypadku prowadzenia pojazdów pod wpływem tych substancji.

(17)

Piętnaście państw członkowskich kontroluje 3-MMC na podstawie krajowych przepisów o kontroli narkotyków, sześć państw członkowskich - na podstawie przepisów dotyczących nowych substancji psychoaktywnych, a jedno państwo członkowskie stosuje inne przepisy w celu kontroli tej substancji. Trzynaście państw członkowskich kontroluje 3-CMC na podstawie krajowych przepisów o kontroli narkotyków, siedem państw członkowskich - na podstawie przepisów dotyczących nowych substancji psychoaktywnych, a jedno państwo członkowskie stosuje inne przepisy w celu kontroli tej substancji. Biorąc pod uwagę, że wprowadzono już krajowe środki kontroli, włączenie 3-MMC i 3-CMC do definicji narkotyku, a tym samym objęcie ich zakresem przepisów dotyczących przestępstw i sankcji określonych w decyzji ramowej 2004/757/WSiSW pomogłoby uniknąć pojawienia się przeszkód w transgranicznym egzekwowaniu prawa i współpracy sądowej, a także umożliwiłoby ochronę przed zagrożeniami, które mogą się pojawić w wyniku dostępności i używania tych substancji.

(18)

Art. 1a decyzji ramowej 2004/757/WSiSW powierza Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, mające na celu szybkie i oparte na wiedzy fachowej reagowanie na poziomie Unii na pojawianie się nowych substancji psychoaktywnych, wykrywanych i zgłaszanych przez państwa członkowskie, poprzez zmianę załącznika do wspomnianej decyzji ramowej w celu włączenia tych substancji do definicji narkotyku.

(19)

Ponieważ warunki umożliwiające skorzystanie z uprawnień do przyjęcia aktu delegowanego zostały spełnione, a odpowiednia procedura - zastosowana, należy przyjąć dyrektywę delegowaną w celu włączenia 3-MMC i 3-CMC do załącznika do decyzji ramowej 2004/757/WSiSW.

(20)

Irlandia jest związana decyzją ramową 2004/757/WSiSW, zmienioną dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2103 (3), zatem uczestniczy w przyjęciu i stosowaniu niniejszej dyrektywy.

(21)

Dania jest związana decyzją ramową 2004/757/WSiSW mającą zastosowanie do dnia 21 listopada 2018 r., ale nie jest związana dyrektywą (UE) 2017/2103. Dania nie uczestniczy zatem w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie jest nią związana ani jej nie stosuje.

(22)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną z dnia 28 września 2011 r. państw członkowskich i Komisji dotyczącą dokumentów wyjaśniających (4) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach transpozycji, jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych.

(23)

Należy zatem odpowiednio zmienić decyzję ramową 2004/757/WSiSW,