(1)

Na wniosek Portugalii z dnia 11 sierpnia 2020 r. Rada w drodze decyzji wykonawczej (UE) 2020/1354 (2) przyznała Portugalii pomoc finansową w postaci pożyczki o wartości nieprzekraczającej 5 934 462 488 EUR, o maksymalnym średnim terminie zapadalności wynoszącym 15 lat, w celu uzupełnienia krajowych działań podejmowanych przez Portugalię na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych.

(2)

Pożyczka miała zostać wykorzystana przez Portugalię na sfinansowanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, podobnych środków oraz środków ochrony zdrowia, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczej (UE) 2020/1354.

(3)

Pandemia COVID-19 wyłączyła znaczną część ludności Portugalii z aktywności zawodowej. Doprowadziło to do powtarzających się nagłych i poważnych wzrostów wydatków publicznych w Portugalii w związku z nowymi środkami wdrożonymi przez Portugalię, a mianowicie systemem nadzwyczajnego wsparcia dla pracowników samozatrudnionych, pracowników niemających dostępu do innych mechanizmów ochrony socjalnej oraz osób zarządzających, które doznały szczególnie dużej utraty dochodów wskutek pandemii COVID-19, systemem wsparcia socjalnego dla artystów, twórców, techników i innych osób zawodowo związanych ze sztuką oraz zatrudnieniem dodatkowych pracowników służby zdrowia i umożliwieniem pracy w godzinach nadliczbowych w krajowej służbie zdrowia, aby pomóc przezwyciężyć wyzwania związane z pandemią.

(4)

Pandemia COVID-19 oraz nadzwyczajne środki wdrożone przez Portugalię w latach 2020 i 2021, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pandemii oraz złagodzić jej skutki społeczno-gospodarcze i zdrowotne, miały i nadal mają ogromny wpływ na finanse publiczne. Na koniec 2020 r. deficyt oraz dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Portugalii wyniosły, odpowiednio, 5,8 % i 135,2 % produktu krajowego brutto (PKB). Według prognozy Komisji z jesieni 2021 r. deficyt i dług portugalskiego sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszą się w 2021 r. do poziomu, odpowiednio, 4,5 % PKB i 128,1 % PKB, a PKB Portugalii wzrośnie w 2021 r. o 4,5 %.

(5)

W dniu 9 grudnia 2021 r. Portugalia zwróciła się do Unii o rozszerzenie wykazu środków, na które przyznano już pomoc finansową w drodze decyzji wykonawczej (UE) 2020/1354, w celu dalszego uzupełnienia krajowych działań podejmowanych przez to państwo w latach 2020 i 2021 na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na jej konsekwencje społeczno-gospodarcze dla pracowników i osób samozatrudnionych, w szczególności środków, o których mowa w motywach 6 i 7.

(6)

"Ustawa nr 75-B/2020 z dnia 31 grudnia" oraz późniejsze "rozporządzenie rządu nr 19-A/2021 z dnia 25 stycznia", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 9 grudnia 2021 r., wprowadziły system nadzwyczajnego wsparcia dla pracowników samozatrudnionych, pracowników niemających dostępu do innych mechanizmów ochrony socjalnej oraz osób zarządzających, które doznały szczególnie dużej utraty dochodów wskutek pandemii COVID-19. Pracownikom samozatrudnionym zapewnia się w ramach tego środka świadczenie równe dwóm trzecim kwoty, o którą spadł dochód miesięczny tych pracowników, stanowiącej różnicę między średnią miesięczną według ostatniego kwartalnego rachunku zysków i strat a średnią miesięczną z 2019 r., przy czym górny pułap wynosi 501,16 EUR. Kwalifikują się pracownicy samozatrudnieni, których dochody spadły o co najmniej 40 % w okresie od marca do grudnia 2020 r. w porównaniu z 2019 r. Pracownikom niemającym dostępu do innych mechanizmów ochrony socjalnej zapewnia się w ramach środka: (i) w przypadku pracowników - świadczenie równe kwocie różnicy między miesięczną wartością referencyjną wynoszącą 501,16 EUR a średnim wynagrodzeniem miesięcznym na każdą osobę dorosłą w danym gospodarstwie domowym; albo (ii) w przypadku pracowników samozatrudnionych - świadczenie równe dwóm trzecim kwoty, o którą spadł dochód miesięczny tych pracowników, stanowiącej różnicę między średnią miesięczną według ostatniego kwartalnego rachunku zysków i strat a średnią miesięczną z 2019 r., przy czym górny pułap wynosi 501,16 EUR. Osobom zarządzającym zapewnia się w ramach tego środka świadczenie równe albo ich referencyjnemu średniemu dochodowi miesięcznemu, jeżeli jest on niższy niż półtorakrotność portugalskiego minimum socjalnego (438,81 EUR w 2021 r.), albo dwóm trzecim ich referencyjnego średniego dochodu miesięcznego, jeżeli jest on co najmniej równy temu minimum socjalnemu. Kwalifikują się osoby zarządzające, których działalność gospodarcza została przejściowo zawieszona z powodu pandemii COVID-19 lub które odnotowały spadek dochodów wynoszący co najmniej 40 % w okresie 30 dni poprzedzających wniosek o wsparcie w porównaniu z tym samym miesiącem poprzedniego roku lub ze średnią miesięczną z dwóch miesięcy poprzedzających ten okres. We wszystkich tych przypadkach obowiązuje dolny pułap świadczenia wynoszący 50 EUR, który wzrasta do 50 % odnotowanego spadku dochodu miesięcznego, jeżeli spadek ten wynosi od 50 % do 100 % portugalskiego minimum socjalnego, albo do kwoty 219,40 EUR, jeżeli spadek dochodów jest większy niż to minimum socjalne.

(7)

"Załącznik do uchwały Rady Ministrów nr 41/2020 z dnia 6 czerwca" oraz późniejsze "rozporządzenie rządu nr 180/2020 z dnia 3 sierpnia" i "rozporządzenie rządu nr 37-A/2021 z dnia 15 lutego", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 9 grudnia 2021 r., wprowadzają system wsparcia socjalnego dla artystów, twórców, techników i innych osób zawodowo związanych ze sztuką. W ramach tego systemu zapewnia się świadczenie równe kwocie portugalskiego minimum socjalnego (438,81 EUR).

(8)

Portugalia wprowadziła również szereg nowych środków ochrony zdrowia, które wdrożyła w celu przeciwdziałania pandemii COVID-19, w szczególności środki, o których mowa w motywie 9.

(9)

"Dekret z mocą ustawy nr 10-A/2020 z dnia 13 marca" i późniejszy "dekret z mocą ustawy nr 10-A/2021 z dnia 2 lutego", o których mowa we wniosku Portugalii z dnia 9 grudnia 2021 r., zapewniały zatrudnienie dodatkowych pracowników służby zdrowia i umożliwienie pracy w godzinach nadliczbowych w krajowej służbie zdrowia, aby pomóc przezwyciężyć wyzwania związane z pandemią. Od początku pandemii COVID-19 usprawniono w szczególności procedurę administracyjną, w drodze której krajowa służba zdrowia zatrudnia pracowników na podstawie umów na czas określony, oraz zatrudniono dodatkowy personel lekarski i pielęgniarski. W krajowej służbie zdrowia zawieszono ponadto ograniczenia prawne, które ustanowiono dla pracy urzędników służby cywilnej w godzinach nadliczbowych, i umożliwiono zorganizowanie systemu zmianowego, w ramach którego lekarze specjaliści i personel pielęgniarski mogą w razie potrzeby pracować w godzinach nadliczbowych, aby radzić sobie z pandemią COVID-19.

(10)

Portugalia spełnia warunki dotyczące zwrócenia się z wnioskiem o pomoc finansową, które określono w art. 3 rozporządzenia (UE) 2020/672. Portugalia przedstawiła Komisji odpowiednie dowody potwierdzające, że faktyczne i planowane wydatki publiczne wzrosły o 5 934 462 488 EUR od dnia 1 lutego 2020 r. z powodu środków krajowych przyjętych w celu złagodzenia skutków społeczno-gospodarczych pandemii COVID-19. Stanowi to nagły i znaczny wzrost, ponieważ dotyczy on nowych środków krajowych bezpośrednio dotyczących mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobnych środków, które obejmują znaczną część przedsiębiorstw i ludności aktywnej zawodowo w Portugalii.

(11)

Komisja skonsultowała się z Portugalią oraz zweryfikowała nagły i znaczny wzrost faktycznych i planowanych wydatków publicznych związanych bezpośrednio z mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy oraz podobnymi środkami, a także z korzystaniem z odpowiednich środków ochrony zdrowia związanych z pandemią COVID-19, o których mowa we wniosku z dnia 9 grudnia 2021 r., zgodnie z art. 6 rozporządzenia (UE) 2020/672.

(12)

Wartość środków ochrony zdrowia będących przedmiotem wniosku Portugalii, włącznie z dodatkowymi środkami ochrony zdrowia, o których mowa w motywie 9, wynosi 1 513 823 304 EUR.

(13)

Pomoc finansowa już przyznana w drodze decyzji wykonawczej (UE) 2020/1354 powinna zatem obejmować również nowe środki wdrożone przez Portugalię, o których mowa w motywach 6, 7 i 9.

(14)

Niniejsza decyzja powinna pozostawać bez uszczerbku dla wyniku procedur dotyczących zakłóceń funkcjonowania rynku wewnętrznego, które mogą zostać podjęte, w szczególności zgodnie z art. 107 i 108 TFUE. Niniejsza decyzja nie uchyla obowiązku powiadomienia Komisji przez państwo członkowskie, na podstawie art. 108 TFUE, o przypadkach potencjalnej pomocy państwa.

(15)

Portugalia powinna regularnie przedstawiać Komisji informacje dotyczące realizacji planowanych wydatków publicznych, aby umożliwić Komisji ocenę stopnia realizacji tych wydatków przez Portugalię.

(16)

Decyzję o udzieleniu pomocy finansowej podjęto, uwzględniając istniejące i przewidywane potrzeby Portugalii, a także już przedłożone lub planowane wnioski pozostałych państw członkowskich o pomoc finansową na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672, z uwzględnieniem zasad równego traktowania, solidarności, proporcjonalności i przejrzystości,