„Czerwcowe emerytury” w TK. RPO wnosi o uznanie niekonstytucyjności przepisów

Przez długi czas świadczenia osób przechodzących na emeryturę w czerwcu były niższe niż tych, którzy wnieśli o to w pozostałych miesiącach. Sejm poprawił przepisy co do „czerwcowych emerytur”, ale tylko na przyszłość, pomijając osoby, którym tak ustalano świadczenia wcześniej. Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszał ten problem Minister Rodziny i Polityki Społecznej, ale bez rezultatu. RPO przyłączył się zatem do postępowania Trybunału Konstytucyjnego z pytania sądu w takiej sprawie. W uzasadnieniu stanowiska Rzecznik wskazuje dlaczego kontrolowane przez TK przepisy naruszają zasady równego prawa do zabezpieczenia społecznego oraz sprawiedliwości społecznej.

Pytanie prawne do TK (sygn. akt P 7/22) zadał Sąd Okręgowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu pytania sąd wykorzystał w znacznym zakresie argumentację prezentowaną przez RPO, który wielokrotnie postulował całościowe rozwiązanie problemu. Chodzi o zróżnicowanie zasad ustalania wysokości emerytury powiązanego ściśle ze sposobem waloryzacji składek na ubezpieczenie społeczne i kapitału początkowego.

W przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu, kwota składek poddana ostatniej waloryzacji rocznej nie podlegała bowiem dodatkowym waloryzacjom kwartalnym, gdyż została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od dnia 1 czerwca roku, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Złożenie wniosku o emeryturę lub ustalenie jej wysokości w czerwcu skutkowało zatem niższym wymiarem świadczenia w porównaniu z wnioskami złożonymi w pozostałych jedenastu miesiącach.

W interesie obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie występował w tej sprawie do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (wystąpienia z 15 września 2017 r., 11 stycznia 2018 r., 26 kwietnia 2018 r., 8 listopada 2018 r., 2 października 2019 r. oraz 27 lutego 2020 r.).