Niedawno podjęte stanowiska regionalnych izb obrachunkowych ważne dla jednostek samorządu terytorialnego

ekwiwalent dla strażaków ochotników

1 stycznia 2022 r. wszedł w życie zupełnie nowy akt prawny, mający w założeniu objąć w sposób kompleksowy różne aspekty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych, a mianowicie ustawa o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2490; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301; dalej: ustawa o OSP). Ustawa ta wprowadziła również różne rozwiązania związane z finansowaniem jednostek ochotniczych straży pożarnych, w tym dotyczące partycypacji samorządów gminnych. Na uwagę zasługuje m.in. art. 10 ustawy o OSP, gdzie w ust. 1 postanowiono, że w ramach realizacji zadania własnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej gmina zapewnia, stosownie do posiadanych sił i środków, ochotniczym strażom pożarnym:

1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie;

2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań;

3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych;

4) badania lekarskie kandydatów na strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w szkoleniu podstawowym przygotowującym do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

Co należy odnotować, ustawa o OSP uregulowała również na nowo zasady związane z ekwiwalentami przysługującymi strażakowi ratownikowi OSP, które to wydatki również obciążają budżety samorządowe. I to zagadnienia związane ze wspomnianymi ekwiwalentami są źródłem wielu problemów interpretacyjnych w gminach, które mają wątpliwości odnośnie do sposobu naliczania tych świadczeń. Ustawodawca zgrupował przepisy z nimi związane w art. 15 ustawy o OSP. Zgodnie z ust. 1 strażak ratownik OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, otrzymuje, niezależnie od otrzymywanego wynagrodzenia, ekwiwalent pieniężny. Jak zaś postanowiono w ust. 2, wysokość ekwiwalentu pieniężnego ustala, nie rzadziej niż raz na dwa lata, właściwa rada gminy w drodze uchwały. Nie może on przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed dniem ustalenia ekwiwalentu pieniężnego, naliczanego za każdą rozpoczętą godzinę od zgłoszenia wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej. Środki są wypłacane z budżetu właściwej gminy. Z kolei w ust. 3 postanowiono, że za czas nieobecności w pracy z przyczyn określonych w ust. 1 strażacy ratownicy OSP zachowują uprawnienie do innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą, przewidzianych w odrębnych przepisach.